Brak orzeczenia o kontaktach ojca z dzieckiem w wyroku rozwodowym

Utrudnianie kontaktów z dzieckiem. W wyroku orzekającym rozwód sąd może (na wniosek stron) nie orzekać o kontaktach rodziców (najczęściej ojca) z dzieckiem. Rodzice mogą porozumieć się ze sobą co do widzeń ojca  z dzieckiem w trakcie postępowania rozwodowego lub nawet przed.  W takiej sytuacji mogą wystąpić do sądu z wnioskiem o nieorzekanie kontaktów z dzieckiem. Po rozwodzie, zwłaszcza po dłuższym okresie ta sytuacja może się zmienić. Matka wbrew wcześniejszym ustnym ustaleniom może zacząć utrudniać kontakt ojca z dzieckiem. Przyczyny utrudnianie kontaktów mogą być różne.

Zależne od matki, np.:

• chęć wymuszenia wyższych alimentów
• chęć wymuszenia na ojcu określonych zgód, np. na wyjazd na stypendium zagraniczne, poddanie dziecka zabiegowi medycznemu, zapisanie do określonej szkoły itp.
• niechęć do nowej partnerki ojca i jej ew. wpływu na dziecko
• niechęć do towarzystwa ojca, z którym dziecko spędza czas
• wpływ osób trzecich, np. dziadków, przyjaciół
• poczucie zagrożenia dla relacji matki z dzieckiem

Niezależne od matki, np.:

• zmiana szkoły
• zajęcia dodatkowe u dziecka: korepetycje, hobby
• częste opuszczanie z matką miejsca zamieszkania celem sprawowania opieki nad rodzicem matki lub inna osoba bliską
• zmiana miejsca zamieszkania

Oczywiście przykładów jest znacznie więcej. Niektóre z tych przyczyn można łatwo przezwyciężyć i zależą one wyłącznie od woli i subiektywnych przekonań matki. Matka jest najczęściej decydującą co do tego jak podejść do kwestii kontaktów dziecka z ojcem. Inne przyczyny mogą być znacznie trudniejsze do przezwyciężenia i  wymagać współdziałania stron. Nie zależą one tylko od woli matki.

Jeśli matka chce rozmawiać i widzi potrzebę kontaktów dziecka z ojcem to dobrze. Gorzej gdy pozoruje, że chce kontaktów dziecka z ojcem a robi wszystko aby ten kontakt ograniczyć.  Jeszcze gorzej gdy nie podejmuje w ogóle tematu. Kontakt wówczas jest ograniczony czy wręcz wyeliminowany. Utrudnianie kontaktów z dzieckiem staje się wpisane w życie matki.

W takiej sytuacji warto zakreślić matce określony termin na porozumienie się co do tej kwestii.  Równocześnie należy określić termin na wdrożenie tych ustaleń w życie.

Porozumie co do kontaktów dziecka z ojcem może mieć miejsce także przed mediatorem

Nasza kancelaria oferuje pomoc w zawarciu ugody przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem. Ugoda zawarta przed mediatorem po zaopatrzeniu w klauzulę wykonalności ma moc orzeczenia sądowego.

Jeśli nie uda się wdrożyć tego polubownego planu należy nie przedłużać rozmów z matką. Należy natychmiast rozpocząć działania na ścieżce sądowej.

We wniosku o kontakty należy wskazać na oczekiwany zakres kontaktów w ciągu całego roku. W szczegółności: roku szkolnego, wakacji, ferii zimowych, świąt, urodzin i in.. Należy określić miejsce i czas odbierania dziecka oraz miejsce i czas jego odprowadzania. Harmonogram spotkań z dzieckiem powinien być możliwie szczegółowy, ale też prosty i czytelny. Winien on brać pod uwagę ew. preferencje dziecka i służyć pogłębianiu więzi. Powinien też pełnić rolę wychowawczą i ew. edukacyjną. Oczywiście każdy przypadek będzie inny, więc warto go skonsultować z prawnikiem, specjalistą od prawa rodzinnego. Można także domagać się wydania przez sąd określonych nakazów czy zakazów na matkę, które usprawnią kontakty lub zapobiegną szkodliwym zachowaniom. Należy się tego domagać zwłaszcza, jeśli takowe zachowania miały już miejsce w przeszłości.

Zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem

Do czasu wydanie merytorycznego orzeczenia, kontakty mogą nie być w dalszym ciągu wykonywane. Utrudnianie kontaktów trwać może w najlepsze przez cały proces. Z tego względu warto wraz z wnioskiem o uregulowanie kontaktów złożyć też wniosek o zabezpieczenie kontaktów na czas procesu. Sąd wniosek o zabezpieczanie kontaktów rozpoznaje jako pierwszy i robi to w przeciągu ok. miesiąca do dwóch. Takie tymczasowe rozwiązanie potrafi być niezwykle pożyteczne. Ojciec, o ile jest zadowolony z zakresu zabezpieczonych kontaktów może dodatkowo przez okres procesu skorygować czy taki model kontaktów z dzieckiem w praktyce mu odpowiada. Jeśli tak nie jest w żądaniu końcowym zakres ten winien ulec zmodyfikowaniu.

W przypadku nieprzestrzegania przez matkę w toku postępowania o kontakty postanowienia o zabezpieczeniu ojciec ma dodatkowy instrument. Może domagać się złożenia przez matkę na rachunek depozytowy Ministra Finansów odpowiedniej kwoty pieniężnej w celu pokrycia swoich wydatków związanych z wykonywaniem kontaktu. Takie żądanie ma być zrealizowane na wypadek niewykonania lub niewłaściwego wykonania przez matkę obowiązków wynikających z postanowienia o kontaktach. Sąd może także w przypadku uzasadnionej obawy naruszenia obowiązków wynikających z postanowienia o kontaktach zagrozić matce zapłatą oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz ojca. Zrobi to wówczas gdy w trakcie procesu matka nie przestrzegała postanowienia o zabezpieczeniu.

Dochodzący kontaktów ojciec może domagać się w swoim wniosku także:

1. zobowiązania matki, do pokrycia kosztów podróży i pobytu dziecka, w tym także kosztów powrotu do miejsca zamieszkania matki
2. odebrania od matki przyrzeczenie określonego zachowania się, np. nie komentowania zachowań ojca, nie wypowiadania się przy dziecku w sposób negatywny o ojcu i in.

Sąd ma możliwość nałożyć na strony określone nakazy i zakazy także z urzędu niezależnie od wniosku ojca domagającego się uregulowania kontaktów.

Nierespektowanie kontaktów uregulowanych w wyroku rozwodowym

W przypadku, gdy kontakty z dzieckiem zostały uregulowane w wyroku rozwodowym a matka ich nie respektuje sprawa sprowadza się do ich wyegzekwowania. Tak jak w poprzednim wypadku zachęcamy do sztywnego zakreślenia ram czasowych. Zakreślamy ramy czasowe na dojście do porozumienia i ramy czasowe na realizację. Najlepiej równocześnie. W jednej korespondencji do matki. Tutaj czas winien być odpowiednio krótszy albowiem zasady mamy już ustalone w orzeczeniu. Generalnie więc czas na zajęcie stanowiska drugiej strony powinien być maksymalnie krótki W przypadku np. kwestionowania jego zasadności, grze na zwłokę, pozorowaniu rozmowy, sztucznych argumentach należałoby od razu przystąpić do etapu egzekucji.

Egzekucja kontaktów zawartych w wyroku rozwodowym

Egzekucja orzeczeń w przedmiocie kontaktów odbywa się w oparciu o przepisy Kpc. Stosujemy jednak nie przepisy o egzekucji świadczeń niepieniężnych lecz przepisy prawa nieprocesowego. Innymi słowy: Księga II, Tytuł II, Dział II, Rozdział 2 w Oddziale 6 pt. Sprawy dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem.

W pierwszym etapie sąd wydaje postanowienie, w którym zagraża matce nakazaniem zapłaty na rzecz ojca oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku wynikającego z orzeczenia w przedmiocie kontaktów.

Postanowienie to jest zaskarżalne.

Jeżeli w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia zagrażającego nałożeniem na matkę grzywny nie wpłynie wniosek ojca o nałożenie tejże grzywny wówczas sąd umorzy postępowanie.

Jeśli matka pomimo zagrożenia nałożeniem grzywny nie wypełni swego obowiązku wówczas ojciec winien wnieść o nałożenie tejże grzywny. W drugim etapie, w przypadku gdy potwierdzi się, że matka pomimo zagrożenia grzywną nie wypełnia nadal swego obowiązku, sąd opiekuńczy nakaże jej zapłatę należnej sumy pieniężnej. Wysokość grzywny jest ustalana stosownie do liczby naruszeń. Sąd może zmienić wysokość grzywny ze względu na zmianę okoliczności.

Ponadto jeżeli do kontaktu nie doszło wskutek niewykonania lub niewłaściwego wykonania przez matkę, obowiązków wynikających z wyroku rozwodowego, sąd opiekuńczy może przyznać od matki na rzecz ojca  zwrot uzasadnionych wydatków poniesionych w związku z przygotowaniem kontaktu. Sąd może w szczególności przyznać, od matki zwrot kosztów podróży ojca do miejsca zamieszkania matki oraz wydatków jakie on poniósł na przygotowanie kontaktu. Najlepiej aby wydatki mąż udokumentował te wydatki.

W postępowaniu tym sąd powinien przed podjęciem decyzji wysłuchać zarówno ojca jak i matkę. W ramach postępowania o wykonywanie kontaktów sąd nie może podjąć działań z urzędu. Wiąże się to z tym, że nie można nałożyć na matkę dodatkowych obowiązków czy też zobowiązać do złożenia zapewnienia określonej treści.

Dalsze uwagi

Należy także pamiętać, iż egzekucja kontaktów musi wynikać z wyroku rozwodowego, innego postanowienia sądowego lub ugody zawartej przed mediatorem. Ugodę oczywiście musi  zatwierdzić wcześniej sąd. Nie można domagać się egzekucji kontaktów w tym trybie jeśli te kontakty zostały uregulowane w porozumieniu rodzicielskim. Dotyczy to sytuacji gdy, postanowienia porozumienia w zakresie kontaktów sąd nie zamieścił w sentencji wyroku.

W przypadku zatem niepewności co do zachowania matki w przyszłości ojciec powinien się zabezpieczyć. Najlepiej aby kontakty były wprowadzone do wyroku a jeszcze lepiej aby już w nim znalazło się zagrożenie grzywną na wypadek niewykonania kontaktu. To ostatnie zagrożenie może okazać się trudniejsze do wdrożenia z uwagi na brak ew. zagrożenia utrudnianiem kontaktu w toku procesu rozwodowego. Gdyby jednak tak było należałoby zadbać aby takowe zagrożenie nałożeniem grzywną znalazło się w już w tym wyroku. Wówczas skraca nam się etap egzekucji do nałożenia grzywny za naruszenie obowiązku wynikającego z orzeczenia. Ważne też jest aby z orzeczenia wynikały określone obowiązki matki. Ma to znaczenie aby można domagać się ich wykonania jako element dot. realizacji kontaktu, np. przygotowanie dziecka do kontaktu, spakowanie go, wyprowadzenie przed dom itp. W praktyce takie obowiązku są rzadko spotykane. W sytuacji jednak nieporozumienia warto zadbać aby takie zobowiązania zostały nałożone.

Podsumowanie

Utrudnianie kontaktów w niniejszym artykule piszę z perspektywy ojca. Należy więc pamiętać, iż matki mają takie same  prawa do dziecka jak ojciec. Utrudnianie kontaktów może także mieć miejsce ze strony ojca. Zatem matki również konsekwentnie winny zabiegać o precyzyjność ustaleń odnośnie zachowań ojca w trakcie kontaktów. Zwłaszcza tych bardzo ważnych z ich perspektywy. Analogicznie kontakty mogą być ustanowione dla matki w sytuacji kiedy to miejscem pobytu dziecka jest każdorazowe miejsce zamieszkania ojca.

Utrudnianie kontaktów to znacznie szerszy problem, niż wskazany w niniejszym artykule. Może mieć charakter także dwustronny i być bardzo skomplikowany. Wręcz może znaleźć odzwierciedlenie nie tylko w postępowaniu przed sądami krajowymi ale także w postępowaniu przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka.  W razie potrzeby kancelaria służy fachową pomocą w zakresie kontaktów i wszelkich innych spraw rodzinnych.

Z naszą ofertą możecie się Państwo zapoznać tutaj oraz na stronie google.

Autor: radca prawny Marcin Budziak