Zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka

Zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka wydaje zasadniczo sąd rodzinny. Sądem rodzinnym jest wydział rodzinny i nieletnich odpowiedniego sądu rejonowego. Jest to sąd rejonowy właściwy dla miejsca zamieszkania dziecka. Czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu jest także decyzja o prostym przyjęciu spadku lub o odrzuceniu spadku.

Zgodę na proste przyjęcie spadku musi wyrazić zawsze sąd rodzinny.

Odrzucenie spadku w imieniu dziecka przez rodziców

Istnieje natomiast możliwość odrzucenia spadku w imieniu dziecka bez zezwolenia sądu. Rodzice w imieniu dziecka mogą odrzucić spadek. Są jednak trzy warunki takiego odrzucenia, które muszą wystąpić łącznie. Oto te warunki:

1. dziecko musi być powołane do dziedziczenia wskutek uprzedniego odrzucenia spadku przez rodzica
2. spadek musi odrzucać także pozostałe rodzeństwo (ustawa określa to: inni zstępni rodziców tego dziecka)
3. czynność jednego z rodziców jest dokonywana za zgodą drugiego rodzica albo jest dokonywana wspólnie przez obydwojga rodziców

W każdym innym wypadku do odrzucenia spadku przez dziecko potrzebna będzie zgoda sądu. Zgoda sądu będzie więc potrzebna, np. gdy dziecko będzie powołane do dziedziczenia nie na skutek odrzucenia spadku przez rodzica ale na innej podstawie, np. testamentu. Także porozumienie rodziców nie będzie wystarczające do dokonania odrzucenia spadku przez dziecko jeśli spadku nie odrzuca równocześnie inne rodzeństwo (inni zstępni rodziców).

Do jakiego sądu składać wniosek o zgodę na odrzucenie spadku przez dziecko?

Tak jak wskazałem wyżej: co do zasady o zgodę na zezwolenie na odrzucenie spadku występujemy do sądu rodzinnego. Jest jednak jeden wyjątek. Jeżeli jest w toku postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po osobie, po której miałoby nastąpić odrzucenie spadku wówczas zezwolenie wydaje sąd spadku.

Zasadniczo możemy się tym nie przejmować i zawsze składać wniosek o zezwolenie na odrzucenie spadku do sądu rodzinnego. W  sytuacji bowiem wszczęcia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku wniosek o zezwolenie złożony do sądu rodzinnego, przekazuje się do dalszego rozpoznania sądowi spadku. Jeśli jednak wiemy, ze sprawa o stwierdzenie nabycia spadku jest w toku wówczas (dla przyspieszenia postępowania) warto taki wniosek złożyć do sądu spadku.

Jak złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku przez dziecko?

Gdy zaistnieją przesłanki do złożenia przez rodziców w imieniu dziecka oświadczenia o odrzucenia spadku rodzice winni to zrobić przed notariuszem lub w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu dziecka. Notariusz lub sąd prześle niezwłocznie to oświadczenie do sądu spadku.

Oświadczenie o odrzuceniu spadku mogą być również składane w sądzie spadku w toku postępowania o stwierdzenie praw do spadku.

Rodzic, składając w imieniu dziecka oświadczenie o odrzuceniu spadku, oświadcza o:

1. przysługiwaniu mu władzy rodzicielskiej i jej zakresie
2. wyrażeniu przez drugiego z rodziców zgody na odrzucenie spadku, chyba że oświadczenie to jest składane wspólnie
3. uprzednim odrzuceniu spadku przez któregokolwiek z rodziców
4. odrzuceniu spadku przez innych zstępnych rodziców tego dziecka

Oświadczenie w zakresie treści wskazanej w pkt 1-4 składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Przed odebraniem tego oświadczenia sędzia albo notariusz uprzedza składającego oświadczenie o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

Jeżeli oświadczenie jest składane na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym, składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w jego treści klauzuli o treści:

Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

Oświadczenie, o którym mowa może dotyczyć więcej niż jednego dziecka.

Jeżeli oświadczenie złożono ustnie, z oświadczenia sporządza się protokół.

Terminy na złożenie oświadczenia lub na wystąpienie o zgodę do sądu

Oświadczenie rodziców o odrzuceniu w imieniu dziecka spadku musimy złożyć w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym rodzic odrzucił spadek.

Do zachowania tego terminu wystarcza złożenie przed jego upływem wniosku do sądu o odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Niezależnie więc kiedy wniosek ten zostanie rozpoznany termin uznaje się za zachowany. Jeśli jednak oświadczenie mielibyśmy składać przed notariuszem wówczas winno to nastąpić w terminie 6 miesięcy od odrzucenia spadku przez rodzica.

W sytuacji gdy złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku wymaga zezwolenia sądu, bieg terminu do złożenia oświadczenia ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego w tym przedmiocie. Od zakończenia zatem postępowania prawomocnym postanowieniem bieg terminu zostaje wznowiony. Zatem upływ np. 2 miesięcy od momentu dowiedzenia się o tytule powołania dziecka do dziedziczenia a następnie wystąpienie do sadu o zezwolenie na odrzucenie spadku powoduje, że po prawomocnym zakończeniu postępowania, w którym sąd wyraził zgodę na odrzucenie spadku mamy tylko 4 miesiące na złożenie stosownego oświadczenia w imieniu dziecka. Złożenie bowiem wniosku zawiesiło nam bieg płynącego 6 – miesięcznego terminu na złożenie oświadczenia. Nie spowodowało to przerwania biegu terminu i po przerwaniu rozpoczęcia biegu na nowo. Złożenie wniosku o wyrażenie zgody na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku zawiesiło tylko ten bieg. Po zakończeniu postępowania termin ten zatem biegnie dalej. Nie płynie on zatem od nowa – jak niektórzy sądzą – tylko ulega zawieszeniu. Musimy zatem wziąć pod uwagę ile czasu upłynęło przed złożeniem wniosku o zezwolenie na odrzucenie spadku aby wiedzieć ile nam jeszcze tego czasu zostanie na złożenie tego oświadczenia po zakończeniu postępowania.

Pamiętajmy, że brak oświadczenia w imieniu dziecka o odrzuceniu spadku albo niewystąpienie o zezwolenie sądu gdy jest to konieczne w terminie 6 miesięcy jest jednoznaczne z przyjęciem spadku przez dziecko z dobrodziejstwem inwentarza.

Od kiedy rodzice mają prawo do odrzucenia spadku w imieniu swoich dzieci?

Rodzice uzyskują prawo do odrzucania spadku w imieniu swoich dzieci od 15 listopada 2023 roku pod warunkiem, że do tego dnia nie upłynął termin na złożenie takowego oświadczenia. Jeśli więc 6 – miesięczny termin na złożenie oświadczenia przez dziecko/dzieci nie upłynął do dnia 15 listopada 2023 r. to rodzice mogą jeszcze we wspólnym porozumieniu złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu małoletnich. Mogą to zrobić oczywiście pod warunkiem, że pozostałe warunki złożenia takiego oświadczenia zostaną spełnione.

Stan prawny aktualny na dzień 15.11.2023 r.

Autor: radca prawny – Marcin Budziak

Więcej na naszej stronie na facebooku. Odwiedź także naszą stronę biznesową google tutaj. Zerknij na naszego Pinteresta