Miejsce pobytu dziecka. Decyzja u kogo zostaje dziecko

W sytuacji pojawienia się separacji faktycznej rodziców małoletniego dziecka powstaje częstokroć szereg problemów związanych z tym jak ukształtować opieką nad dzieckiem. Pierwszym podstawowym problem jest zdecydowanie o tym, u którego z rodziców dziecko ma mieć miejsce zamieszkania. W takim przypadku konflikt ten może jedynie rozwiązać sąd. Sądowe ustalenia miejsca pobytu dziecka odgrywa znaczącą rolę tam gdzie pomiędzy rodzicami istnieje spór co do tego, który z rodziców ma być rodzicem wiodącym w opiece nad dzieckiem.

Rodzic, który mieszka z dzieckiem – z założenia jest osobą decyzyjną w większości, o ile nie we wszystkich bieżących sprawach dziecka. Jest on bowiem głównym nośnikiem odpowiedzialności za dziecko, to na nim spoczywa zasadniczy ciężar wychowawczy dlatego postępowanie choć samo w sobie dotyczy wyłącznie jednego spornego aspektu życia dziecka – miejsca pobytu, przesądza jednocześnie, który z rodziców realizować będzie pełnię władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, a który władzę tę będzie miał ograniczoną. Choć zdaje się być to daleko idące, w ocenie Sądu będzie jednak konieczne, bowiem brak porozumienia rodziców co do tak zasadniczej kwestii jak miejsce jego pobytu nie daje gwarancji na wspólne rozstrzygania innych bieżących spraw dziecka.

Spór o miejsce pobytu dziecka

Spór o ustalenie miejsca pobytu dziecka pojawia się wówczas gdy oboje rodzice mają pełnię władzy rodzicielskiej i jednocześnie oboje chcą by dziecko mieszkało przy nich. Wówczas, rodzice poniekąd konkurują ze sobą o częstsze kontakty z dzieckiem, przedłużają czas spędzany z dzieckiem, czy w skrajnych wypadkach odbierają sobie dziecko wbrew woli drugiego rodzica niejako  utrwalając stan zamieszkiwania z dzieckiem.  W artykule PORWAĆ WŁASNE DZIECKO pisaliśmy już o tzw. porwaniach rodzicielskich. Temat jest o tyle kontrowersyjny, ponieważ zabranie czy przetrzymanie dziecka wbrew woli drugiego rodzica trudno określić porwaniem rodzicielskim, tak długo jak oboje rodzice mają pełne prawa rodzicielskie do dziecka. Z drugiej jednak strony niejednokrotnie takie przejęcie czy przetrzymanie i nie wydanie dziecka, wzbudza niewątpliwie u drugiego rodzica uzasadnione pretensje i co najważniejsze eskaluje konflikt pomiędzy rodzicami.

Nie ma remedium na poważny konflikt pomiędzy rodzicami, w jednym przypadku wystarczy konfrontacja, w innym mediacja czy spotkanie z psychologiem, w innym wielomiesięczna terapia. Ostatecznie o sprawie decyduje sąd i to od oceny sądu zależeć będzie, który z rodziców jest w stanie zagwarantować w większym stopniu zabezpieczenie podstawowych i bieżących interesów dziecka.

Podstawy do określenia miejsca pobytu dziecka przez sąd

Jakie okoliczności sąd bada w toku postępowania o ustalenie miejsca pobytu dziecka:

• W jaki sposób rodzice dotychczas realizowali władzę rodzicielską
• W jakim stopniu każdy z rodziców jest zaznajomiony z potrzebami dziecka
• Gdzie dziecko mieszkało przez sporem rodziców, gdzie miałoby mieszkać zgodnie z wnioskiem o ustalenie miejsca pobytu – tu celem weryfikacji przeprowadzany jest wywiad środowiskowy;
• Jakie predyspozycje wychowawcze prezentuje każdy z rodziców (jest to przedmiotem opinii OZSS ale również bezpośredniego przesłuchania stron przez Sąd);

gdy ocena obojga rodziców jest porównywalna Sąd bierze również takie okoliczności jak

• Który z rodziców przejawia większy respekt wobec drugiego z rodziców i otwartość na zapewnianie mu kontaktów z dzieckiem
• Który z rodziców jest bardziej godny zaufania, tj. nie szykanuje drugiego rodzica, nie dyskredytuje jego osoby jako drugiego opiekuna prawnego dziecka, a co za tym idzie daje większą gwarancję współdziałania z drugim z rodziców na przyszłość

Podsumowanie

Wbrew pozorom to właśnie postawa rodzica pretendującego do bycia wiodącym opiekunem może okazać się decydująca. Może bowiem okazać się, że dziecko jest w zasadzie tak samo zżyte z każdym z rodziców. Natomiast żadnemu z rodziców nie można zarzucić braku predyspozycji wychowawczych. Należy wystrzegać się negacji drugiego z rodziców, a raczej uwypuklać własne pozytywne cechy świadczące o gwarancji należytego sprawowania władzy rodzicielskiej. Takie okoliczności jak stałość miejsca pracy i zamieszkania, warunki mieszkaniowe będą mieć znaczenia w sytuacji znacznej dysproporcji pomiędzy rodzicami.  Sąd oceniając dobro dziecka niewątpliwie będzie kierował się obiektywnymi uwarunkowania dziecka jak i jego rodziców tj. wiekiem, płcią, stanem zdrowia czy stosunkiem do krewnych.  Na kanwie konkretnej sprawy zadecydować mogą niuanse, które na tle całokształtu sprawy nabierają mocy rozstrzygającej.

adwokat Monika Krajewska – Budziak