Odpowiedzialność spadkobierców za składki ZUS

Odpowiedzialność spadkobierców za składki ZUS.

Odpowiedzialność spadkobierców za składki ZUS. Spadkobiercy odpowiadają za składki ZUS. Ich odpowiedzialność jest pełna jeśli przyjmą spadek wprost.  Jeśli przyjmą spadek z dobrodziejstwem inwentarza odpowiedzialność jest ograniczona. Odpowiedzialność ta jest wówczas ograniczona do stanu czynnego spadku ustalonego w inwentarzu.

Odpowiedzialność spadkobierców za składki ZUS jest solidarna do czasu dokonania działu spadku. Od momentu dokonania działu spadku odpowiedzialność spadkobierców jest stosowna do wielkości udziału wskazanego w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku lub w akcie poświadczenia dziedziczenia.

Jak wygląda dochodzenie przez ZUS składek od spadkobierców?  

ZUS w pierwszej kolejności decyzją ustala wysokość zobowiązań zmarłego na dzień otwarcia spadku. W tej samej decyzji orzeka, iż spadkobiercy zmarłego płatnika, ponoszą odpowiedzialność w odpowiednich częściach lub w całości. Zależy to oczywiście od tego czy spadkobierca był jeden czy kliku co wynika z postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia.

Podstawą ustalenia odpowiedzialności spadkobierców za składki ZUS znajdujemy w art. 31 i 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w art. 97 § 1 i art. 98 § 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa. Spadkobiercy odpowiadają za zaległe należności spadkodawcy z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, na Fundusz Pracy oraz na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Od tej decyzji można oczywiście wnieść odwołanie. Odwołanie wnosi się do Sądu Okręgowego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych właściwego miejscowo dla siedziby Oddziału ZUS, który wydał decyzję.

Jakimi zarzutami można się bronić a jakie będą nieskuteczne w naszym odwołaniu?

Jakie zarzuty wobec ZUS-u mogą odnieść skutek jeśli okażą się zasadne?

Pierwszym zarzutem może być zarzut nienależności składek w ogóle.

Drugim skutecznym zarzutem może być kwestionowanie wysokości składek należnych ZUS-owi.

Ostatnim skutecznym zarzutem wobec ZUS-u może być zarzut przedawnienia składek ZUS. Ten ostatni zarzut przedawnienia wynika z art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Okres przedawnienia, o którym mowa w art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, liczymy od dnia wymagalności należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne do dnia wydania decyzji zobowiązującej do zapłaty tej należności. Nie liczymy natomiast okresów przypadających po wydaniu decyzji.

Zawieszenie biegu przedawnienia ściągalności składek ZUS

W świetle regulacji dotyczących zawieszenia biegu terminu przedawnienia nie można uznać, aby doręczenie decyzji określającej wysokość zadłużenia z tytułu składek, powodowało zawieszenie biegu terminu przedawnienia. Bieg terminu przedawnienia ulegał zawieszeniu wskutek: wszczęcia postępowania egzekucyjnego oraz postępowania przed sądem albo podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony. Doręczenie decyzji określającej wysokość zadłużenia nie należy do żadnych z wymienionych czynności. Decyzja taka nie powoduje wszczęcia postępowania egzekucyjnego czy też nie stanowi pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek. Wydanie i doręczenie takiej decyzji nie ma żadnego związku z postępowaniem egzekucyjnym i następuje poza jego tokiem.

Upomnienie ZUS jako czynność zmierzająca do wyegzekwowania należności

Doręczenie upomnienia, o którym mowa w art. 15 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, można potraktować na gruncie art. 24 ust. 5b ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2004 r., za pierwszą czynność zmierzającą do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony. Z treści tego przepisu wynika, że co do zasady postępowanie egzekucyjne nie może być wszczęte bez wcześniejszego doręczenia wskazanego upomnienia. Wobec tego upomnienie to należy uznać za obligatoryjny element postępowania egzekucyjnego, bez którego egzekucja skutecznie nie może być wszczęta i prowadzona. Jest więc ono pierwszą i do tego konieczną czynnością zmierzającą do wyegzekwowania należności z tytułu składek, skoro bez doręczenia upomnienia wszczęcie postępowania egzekucyjnego nie byłoby możliwe. Czynność ta mieści się zatem w dyspozycji art. 24 ust. 5b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Innymi słowy, doręczenie takiego upomnienia zawiesza bieg terminu przedawnienia do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.

Jakie zarzuty mogą okazać się nieskuteczne w odwołaniu od decyzji ZUS?

Nieskuteczne będą następujące takie przykładowo zarzuty jak:

  1. Brak sporządzenia spisu inwentarza i tym samym brak możliwości ustalenia stanu czynnego spadku. W postępowaniu nie ustala się czym mogą odpowiadać spadkobiercy tylko czy odpowiadają co do zasady. Zarzuty więc, że nie istnieje spadek lub aktywa spadku jest tu bezprzedmiotowy. Istnienie lub brak spisu inwentarza będzie nieskuteczny.
  2. Pasywa spadku przewyższające aktywa spadku. Podobnie jak wyżej sąd nie ustala majątku, z którego wierzyciel będzie się mógł zaspokoić. Jest to bowiem element postępowania egzekucyjnego.
  3. Jeden z wierzycieli wyegzekwował wszystko co znajdowało się w spadku lub stanie czynnym spadku. To także przesłanka, którą rozstrzygamy w postępowaniu egzekucyjnym a nie ustalającym zasadę odpowiedzialności.

Jak jeszcze możemy się bronić przed wyegzekwowaniem składek ZUS w wysokości nie przekraczającej stanu czynnego spadku?

Aby się tym bronić nabycie spadku musi nastąpić z dobrodziejstwem inwentarza. Jeśli nabycie nastąpi wprost wówczas odpowiedzialność spadkobierców za składki ZUS jest nieograniczona. O tym jak odpowiadają spadkobiercy, którzy przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza piszę w artykule Odpowiedzialność spadkobierców do stanu czynnego spadku. W artykule tym poruszam kwestię jak w postępowaniu sądowym i egzekucyjnym zadbać o to aby postępowanie wierzyciela (tu: ZUS-u) ograniczone zostało rzeczywiście do stanu czynnego spadku. Może się bowiem okazać, że pomimo przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza  poniesiemy odpowiedzialność większą niż to przewiduje ustawa. Stanie się tak jeśli zaniedbamy pewnych szczegółów w toku postępowania sadowego lub egzekucyjnego.

Zapraszam:

Marcin Budziak, radca prawny

Scroll to Top