Zwrot pisma

W naszej praktyce pojawiło się kilka zarządzeń przewodniczących zwracających pisma procesowe z uwagi na brak zarządzenia przewodniczego o obowiązku złożenia takiego pisma. Zarządzenia takie w większości nie zawierały podstawy prawnej jednakowoż jedyną możliwą ich podstawą jest przepis art. 205 ³ § 5 KPC. Moim zdaniem podstawa prawna zwrotu pisma jest nieuzasadniona i wypacza  sens tego przepisu jak również kłoci się z sensem innych przepisów KPC uniemożliwiając ich zastosowanie w praktyce.

Podstawa prawna zwrotu pisma

art. 205 ³ § 5 KPC stanowi:

Przewodniczący zarządza zwrot pisma przygotowawczego złożonego z uchybieniem terminu albo bez zarządzenia.

Gdyby przeczytać ten przepis literalnie i w oderwaniu od całego brzmienia art. 205 ³ to można by się zgodzić, że każde pismo przygotowawcze wymaga zarządzenia przewodniczącego zobowiązujego do złożenia takowego pisma. Zauważyć  jednak wypada, że ten przepis to część większej całości jaką jest art. 205 ³ KPC. Skoro tak to logika i zasady interpretacji tekstów prawniczych nakazuje odnieść tę interpretację do tego co poprzedza § 5 tego przepisu. Innymi słowy skoro ten przepis został zamieszczony jako części innych norm prawnych (tj. §§ 1- 4 w art. 205 ³ KPC) to zarządzenie o jakim w nim mowa może odnosić się tylko do zarządzeń przewodniczącego wydanych w trybie tego przepisu a nie do wszystkich pism przygotowawczych. Poniżej omówimy te kwestie.

Interpretacja Sądu Okręgowego odnośnie zasadności zwrotu pisma w oparciu o art. 205³ § 5 

W Wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 16 lipca 2021 r. w sprawie VII Ua 10/21 Sąd w odniesieniu do interpretacji przepisu art.  205³ § 5 KPC stwierdził:

(…) w ocenie Sądu Okręgowego za błędne należy uznać wydanie przez Sąd Rejonowy zarządzenia o zwrocie pisma odwołującej z 24 grudnia 2020 r. – jak wynika z okoliczności sprawy, wniesionego w odpowiedzi na doręczoną jej opinię uzupełniającą – na podstawie art. 205³ § 5 KPC Powyższy przepis należy odczytywać w kontekście dyspozycji jego § 1, który przewiduje możliwość zarządzenia przez przewodniczącego wymiany pism przygotowawczych w uzasadnionych przypadkach, w szczególności w sprawach zawiłych lub obrachunkowych, przy jednoczesnym oznaczeniu porządku składania pism, terminów, w których pisma należy złożyć i okoliczności, które mają być wyjaśnione.

Z powyższego wynika, iż zarządzenie o zwrocie pisma złożonego bez zarządzenia przewodniczącego mogą nastąpić tylko wówczas gdy uprzednio zostało wydane tzw. postanowienie koncentracyjne. Postanowienie koncentracyjne zaś wydaje się na podstawie art. 205³ § 1 lub 2 KPC. W przeciwnym razie każdorazowy zwrot pisma złożonego bez zarządzenia przewodniczącego uniemożliwiałby stronom realizację uprawnienia wynikającego z treści 205 ¹² § 2 KPC.

Inny przepis KPC umożliwiający złożenie pisma aż do zamknięcia rozprawy

KPC przewiduje, w art. 205¹²§ 2 KPC iż:

Jeżeli nie zarządzono przeprowadzenia posiedzenia przygotowawczego, strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej aż do zamknięcia rozprawy, z zastrzeżeniem niekorzystnych skutków, które według przepisów kodeksu mogą dla niej wyniknąć z działania na zwłokę lub niezastosowania się do zarządzeń przewodniczącego i postanowień sądu.

Przytaczanie twierdzeń i dowodów na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej nie może nastąpić inaczej aniżeli w piśmie przygotowawczym.

Możliwość dokonania zwrotu pisma złożonego bez zarządzenia przewodniczącego

W konsekwencji powyższego przepis art. 205³ § 5 KPC ma zastosowanie tylko wówczas gdy przewodniczący skorzystał z uprawnień przewidzianych w art. 205³ § 1 lub 2 KPC, czyli wydał zarządzenie koncentracyjne.

Prawidłowa wykładnia przepisu art. 205³ § 5 KPC oraz art. 205 ¹² § 2 KPC

Zwrot pism procesowych (zwłaszcza pism przygotowawczych) w oparciu o art. 205³ § 5 KPC bez uprzedniego zobowiązania wydanego w trybie art. art. 205³ § 1 lub 2 KPC nie ma sensu. Gdyby ustawodawca chciał aby wszelkie pisma procesowe były składane wyłącznie na zarządzenie przewodniczącego wówczas nie umieszczałby postanowienia § 5 w art. 205³  KPC w jego kontekście. Zawarłby taki rygor w oddzielnym artykule, który miałby zastosowanie bez wątpienia do wszelkich sytuacji.

Gdyby ustawodawca uzależnił składanie pism od zarządzenia przewodniczącego to by to wyraził. Zrobiłby to bądź w samodzielnym przepisie bądź w jakimkolwiek innym miejscu. Gdyby rzeczywiście tak się stało wówczas redakcja art. 205¹²§ 2 KPC nie miałaby miejsca albo ustawodawca opatrzyłby wyrażoną w tym przepisie możliwość przytaczania twierdzeń i dowodów na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej aż do zamknięcia rozprawy od wyrażenia na to zgody przez przewodniczącego. Tymczasem przepis ten takich obwarowań nie zawiera. Przepis ani nie odsyła do przepisu art. 205 ³ § 5 ani sam nie formułuje zastrzeżenia, że przytaczanie twierdzeń i dowodów do zakończenia postępowania jest obwarowane jakimikolwiek ograniczeniami.

Wyprowadzenie zatem wniosku, że pismo przygotowawcze złożone bez zarządzenia podlega zwrotowi jest contra legem przepisu art. 205 ¹² § 2 KPC albowiem uniemożliwia de facto jego realizację.

W konsekwencji powyższego zwrot pisma, o którym mowa w art. 205 ³ § 5 KPC może odnosić się wyłącznie do sytuacji gdy sąd skorzystał z uprawnień przewidzianych w art. 205 ³ §  1 lub 2 KP a nie do wszelkich pism procesowych składanych w toku sprawy.

Autor Marcin Budziak, radca prawny

Więcej o sprawach spadkowych piszemy tutaj. Zobacz także nasz profil firmowy na google.