Spadkowe sprawy – na skróty

Spadkowe sprawy w najczęściej zadawanych pytaniach wraz ze skrótowymi odpowiedziami.

1. Jakie dokumenty są potrzebne do złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku?

   • oryginalny akt zgonu spadkodawcy
   • oryginalne akty urodzenia lub małżeństwa spadkobierców ustawowych i testamentowych
   • testament/testamenty w oryginale jeśli były sporządzone
   • wniosek z oznaczeniem sądu, wnioskodawcy i uczestników oraz uzasadnienie wniosku.
   • tyle odpisów wniosku wraz z odpisami załaczników, ile w sprawie jest uczestników

2. Czy testament sporządzony na komputerze jest ważny?

   • Nie, testament musi być napisany odręcznie, z datą i własnoręcznym podpisem.

3. Ile kosztuje wydanie odpisu postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku?

   • 20 złotych za każde rozpoczęte 10 stron wydanego dokumentu; sąd wysyła odpis tylko na pisemny wniosek strony.

4. Czy można zrzec się spadku na rzecz innego spadkobiercy?

   • Nie, zrzeczenie się spadku na rzecz innego spadkobiercy nie jest możliwe; można to zastapić w ramach działu spadku poprzez wyrażenie zgody na przyznanie swojego udziału na rzecz innej osoby bez spłat i dopłat.
     

5. Jak długo trwa postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku?

   • Zazwyczaj rok, ale może trwać dłużej w zależności od obłożenia sądu i złożoności sprawy.

6. Czy w sądzie są dostępne formularze do założenia sprawy o dział spadku?

   • Tak, formularze są dostępne w wielu sądach.

7. Kto dziedziczy w pierwszej kolejności po rodzicach?

   • Dzieci zmarłych rodziców dziedziczą w pierwszej kolejności, jeśli rodzic był w związku małżeńskim, to spadek należy się także małżonkowi w wysokości takiej jak dzieciom jednak nie mniejszej niż 1/4 spadku.
     

8. Czy można przeprowadzić sprawę spadkową u notariusza, jeśli toczy się postępowanie sądowe?

   • Nie, postępowanie notarialne nie jest możliwe, gdy trwa postępowanie sądowe lub sąd wydał postanowienie.

9. Jak prawidłowo sporządzić testament?

   • Testament powinien być napisany odręcznie, zawierać datę i własnoręczny podpis. Można go również sporządzić u notariusza.

10. Czy można podważyć ważność testamentu?

    • Tak, można to zrobić w sądzie, jeśli istnieją podstawy prawne do uznania testamentu za nieważny.

11. Jakie są koszty postępowania spadkowego w sądzie?

    • Opłata za wniosek o stwierdzenie nabycia spadku wynosi 100 zł, dodatkowo 5 zł za wpis do rejestru spadkowego.

12. Czy sąd określa skład masy spadkowej?

    • Nie, sąd tylko stwierdza, kto dziedziczy i w jakim ułamku; skład masy spadkowej określa się w odrębnym postępowaniu o dział spadku.

13. Czy trzeba podać dane wszystkich spadkobierców we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku?

    • Tak, należy podać imiona, nazwiska i aktualne adresy zamieszkania wszystkich spadkobierców ustawowych.

14. Czy można uzyskać poradę prawną online w sprawach spadkowych?

    • Tak, istnieje wiele źródeł informacji online, jednak najlepiej skonsultować się z doświadczonym prawnikiem.

15. Czy można sporządzić testament ustny?

    • Tak, w szczególnych okolicznościach w obecności trzech świadków.

16. Jakie są formy sporządzania testamentu?

    • Testamenty są dzieli się na:
    • zwykłe (własnoręczny, notarialny oraz allograficzny, tj. w obecności dwóch świadków i wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego) oraz
    • szczególne (ustny, podróżny, tj. podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym oraz wojskowy)
      

17. Kiedy można skorzystać z usług mediatora w sprawach spadkowych?

    • Mediacja jest przydatna, gdy spadkobiercy chcą uniknąć konfliktów i dążyć do ugodowego rozwiązania ale możliwa jest tylko w sprawie o dział spadku lub zachowek. W sprawach o stwierdzenie nabycia spadku mediacja jest niedopuszczalna albowiem sąd z urzędu bada kto i w jakiej części jest spadkobiercą
      

18. Czy notariusz pobiera opłatę za czynności spadkowe?

    • Tak, notariusz pobiera opłatę za przeprowadzone czynności spadkowe.

19. Czy wszystkie darowizny muszą być uwzględnione przy obliczaniu zachowku?

    • Tak, wszystkie darowizny powinny być uwzględnione. Są jednak wyjątki.
      

20. Czy można odwołać testament?

    • Tak, testament można odwołać w całości lub w części poprzez sporządzenie nowego testamentu albo odwołanie testamentu lub określonych jego postanowień.
      

21. Kiedy testament staje się ważny?

    • Testament jest ważny od momentu jego jego sporządzenia jeśli spełnia wszystkie formalne wymagania zawarte w Kodeksie Cywilnym. Wykonalność takiego testamentu obowiązuje jednak dopiero po śmierci.
      

22. Jak można podważyć testament?

    • Podważenie testamentu można dokonać w sądzie, wykazując jego nieważność z powodu błędów formalnych lub niezdolności testatora do sporządzenia testamentu.

23. Czy istnieje limit czasowy na złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku?

    • Nie, wniosek można złożyć w dowolnym czasie po śmierci spadkodawcy.

24. Czy można przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza?

    • Generalnie nie ma takiej potrzeby albowiem spadek nabywany jest z mocy prawa z dobrodziejstwem inwentarza. Spadkobierca, który chciałby przyjąć spadek wprost, tj. bez ograniczenia swojej odpowiedzialności za długi spadkowe winien złożyć w terminie 6 miesięcy od dowiedzenia się o tytule swojego powołania oświadczenie o przyjęciu tego spadku wprost przed notariuszem lub sądem. 

25. Jakie są podstawowe prawa spadkowe w Polsce?

    • Podstawowe prawa spadkowe obejmują dziedziczenie ustawowe i testamentowe, prawo do zachowku, oraz możliwość odrzucenia spadku.

26. Czy można sporządzić testament wspólny?

    • Nie, polskie prawo nie przewiduje możliwości sporządzenia testamentu wspólnego. Są jednak w orzecznictwie sądowym wyłomy od tego stanowiska.
      

27. Czy istnieje obowiązek informowania sądu o wszystkich spadkobiercach?

    • Tak, we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy podać wszystkich potencjalnych spadkobierców tj. wszystkich ustawowych i jeśli był testament to oczywiści i testamentowych.

28. Czy można sporządzić testament w formie aktu notarialnego?

    • Tak, jest to jedna z najbezpieczniejszych form sporządzania testamentu.

29. Czy spadkobiercy mogą odrzucić spadek?

    • Tak, spadkobiercy mają prawo odrzucić spadek w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedzieli się o tytule swego powołania.

30. Jakie są konsekwencje odrzucenia spadku?

    • Spadkobierca, który odrzucił spadek, jest traktowany jakby nie dożył otwarcia spadku, co oznacza, że jego udział przechodzi na dalszych spadkobierców.

31. Co to jest zachowek?

    • Zachowek to część spadku, która przysługuje najbliższym członkom rodziny, nawet jeśli zostali pominięci w testamencie. Roszczenie ma charakter wyłącznie pieniężny.
      

32. Kto ma prawo do zachowku?

    • Do zachowku mają prawo zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), małżonek oraz rodzice spadkodawcy.

33. Jak oblicza się zachowek?

    • Zachowek wynosi połowę wartości udziału spadkowego, który przypadłby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym, a w przypadku osób małoletnich i trwale niezdolnych do pracy – dwie trzecie tego udziału.

34. Czy można zrzec się prawa do zachowku?

    • Tak, można zrzec się prawa do zachowku w formie aktu notarialnego.

35. Czy zachowek można dochodzić sądownie?

    • Tak, uprawniony do zachowku może dochodzić swoich praw na drodze sądowej.

36. Czy darowizny dokonane za życia spadkodawcy wchodzą do masy spadkowej przy obliczaniu zachowku?

    • Tak, darowizny są uwzględniane przy obliczaniu zachowku.

37. Czy można umownie wyłączyć prawo do zachowku?

    • Nie, prawo do zachowku jest prawem ustawowym i nie można go umownie wyłączyć, chyba że poprzez umowę ze spadkodawcą w postaci zrzeczenia się dziedziczenia albo zrzeczenia się zachowku.

38. Jak długo można dochodzić roszczeń o zachowek?

    • Roszczenia o zachowek przedawniają się po pięciu latach od otwarcia spadku lub pięciu latach od otwarcia i ogłoszenia testamentu.

 

Opracował: Marcin Budziak – radca prawny

42. Niniejsze odpowiedzi mają charakter skrótowy i mogą nie uwzględniać całości zagadnienia nim objętego. Do zapoznania się z bardziej kompleksową wiedzą na dany temat zachęcamy do czytania naszych porad i artykułów. Znajdują się one w tym miejscu.