alimenty w kpc

Upadłość konsumencka

Sposoby umorzenia długów. Postępowanie upadłościowe zmierza do przynajmniej częściowego zaspokojenia wierzycieli. W postępowaniu likwidacyjnym zostaje spieniężony majątek dłużnika i rozdzielony pomiędzy wierzycieli. Najczęściej majątek nie wystarcza na pokrycie wszystkich długów.  W takiej sytuacji dłużnik ma możliwość wystąpienia z wnioskiem o:  

  1. Ustalenie planu spłaty wierzycieli  
  2. Umorzenie bez ustalenia planu spłaty 
  3. Warunkowe umorzenie długów 

Należy pamiętać, że inicjatywa w złożeniu wniosku leży po stronie dłużnika. Niezłożenie wniosku lub złożenie po terminie powoduje definitywną utratę roszczenia o umorzenie wierzytelności. Tym samym dłużnik jest zobowiązany do zaspokojenia wierzycieli po zakończeniu postępowania upadłościowego.  

Wniosek o ustalenie planu spłaty wierzycieli

Termin na złożenie wniosku wynosi 30 dni od dnia obwieszczenia postanowienia  o zakończeniu postępowania upadłościowego. W ramach planu podziału ustala się, że upadły ma spłacać wierzyciela przez maksymalnie 3 lata. Po tym okresie niespłacone długi zostają umorzone. Jeśli wykonanie planów podziału oraz planu spłaty spowoduje spłatę co najmniej 70% zobowiązań z listy wierzytelności, plan spłaty obowiązuje ustalony maksymalnie rok. Przy spłacie 50% zobowiązań plan spłaty obowiązuje 2 lata. W stosunku do osób, które zawiniły w powstaniu własnej niewypłacalności, czyli doprowadziły do niej lub istotnie zwiększyły w sposób umyślny plan spłaty będzie realizowany w okresie od 3 do nawet 7 lat. Więcej o zawinieniu w spowodowaniu niewypłacalności przeczytasz tutaj

Wniosek o umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli

Z wnioskiem należy wystąpić w terminie 30 dni od dnia obwieszczenia postanowienia  o zakończeniu postępowania upadłościowego. Możliwość taka zastrzeżona jest dla osób, których osobista sytuacja w oczywisty sposób wskazuje, że są trwale niezdolne do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.  W uzasadnieniu ustawy z dn. 30.08.2019r. nowelizującej przepisy prawa upadłościowego wskazano: „jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, zawsze powinno nastąpić umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, niezależnie od tego, czy upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, czy też nie. Należy przy tym podkreślić, że przesłanka ta ma charakter absolutnie wyjątkowy. Użycie w treści art. 369 ust.1a określenia „trwale niezdolny” wskazuje przy tym, że osobista sytuacja upadłego nie rokuje poprawy (przykładowo – upadły jest trwale niezdolny do jakiejkolwiek pracy zarobkowej).  Nie uzasadniają zastosowania tej przesłanki przejściowe trudności, w szczególności trudności ze znalezieniem pracy, przejściowe problemy zdrowotne, nawet jeżeli utrzymują się od dłuższego czasu, ale z istoty swej nie mają charakteru trwałego”.  

W stanie prawnym obowiązującym od 2012 roku o umorzenie mógł ubiegać się dłużnik, gdy jego niewypłacalność była następstwem wyjątkowych i niezależnych od niego okoliczności. Wyjątkowy charakter okoliczności, które również obecnie uzasadniają skorzystanie z umorzenia, gdy dłużnik nie jest w stanie spłacać długów to przykładowo: klęski żywiołowe, anomalie pogodowe, zniszczenie przedsiębiorstwa upadłego wskutek pożaru, zdarzenia o charakterze politycznym, ciężka choroba upadłego itp. (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dn. 5 lutego 2015r. V CSK 236/14). W takich okolicznościach dłużnik może znajdować się w sytuacji trwałego braku możliwości dokonywania jakichkolwiek spłat.  

Trwała niezdolność do spłat może wiązać się z niezdolnością do pracy.  Całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy o emeryturach i rentach  z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Dłużnik powinien już do wniosku o ogłoszenie upadłości dołączyć dokumenty potwierdzające niezdolność do pracy (np. zaświadczenie o pobieraniu renty z tytułu niezdolności do pracy). 

Z całą pewnością aktualność na gruncie obecnego stanu prawnego zachowuje także postanowienie Sądu Najwyższego z dn. 16 lutego 2011r., który wylicza przykładowo jakie sytuacje nie uznaje się za wyjątkowe: „Wobec tego, okolicznością wyjątkową, niezależną od upadłego nie jest fakt pojawienia się podmiotów konkurujących na rynku, na którym działa także upadły. W ramach okoliczności, które powinien przewidywać przedsiębiorca, mieści się także możliwość spadku cen wytwarzanych produktów, brak realizacji płatności przez kontrahentów upadłego, wahania kursów walut, zmiany zasad kredytowania przez instytucje finansowe działalności gospodarczej upadłego. Wymienione okoliczności mieszczą się w ramach normalnego, przewidywalnego ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej.” 

Wniosek o warunkowe umorzenie zobowiązań

Z wnioskiem należy wystąpić w terminie 30 dni od dnia obwieszczenia postanowienia  o zakończeniu postępowania upadłościowego. Przewidziany jest na wypadek sytuacji niezdolności do spłacania w ramach planu spłaty, która nie ma trwałego charakteru. Jeżeli w ciągu 5 lat sytuacja dłużnika się nie poprawi i będzie on nadal niezdolny do jakichkolwiek spłat, zobowiązania zostają umorzone ostatecznie. Okres ten jest nadzorowany zarówno przez Sąd jak i przez samych wierzycieli.  Jeżeli dłużnik nie przestrzega zobowiązań Sądu lub jego sytuacja materialna ulegnie poprawie postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań może zostać uchylone.  Skutkiem tego będzie konieczność spłaty wierzycieli. 

Warunkowe umorzenie zobowiązań nie jest możliwe, gdy:  

  • upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań. (jest to tak zwana upadłość zawiniona, o której więcej przeczytasz tutaj)
  • w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań

Okoliczności te nie będą przeszkodą w orzeczeniu warunkowego umorzenia zobowiązań, jeśli jest ono uzasadnione względami słuszności lub humanitarnymi. 

Obowiązki dłużnika przy warunkowym umorzeniu zobowiązań  

Dłużnik w okresie 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań jest zobowiązany do:  

  • składania Sądowi corocznie, do końca kwietnia, sprawozdania ze swojej sytuacji majątkowej i zawodowej za poprzedni rok kalendarzowy.
    Dokument ma wykazywać przychody oraz znaczniejsze składniki majątkowe, które nabył dłużnik. Oprócz tego dłużnik ma wykazać możliwości zarobkowe, wydatki potrzebne na swoje utrzymanie i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym potrzeby mieszkaniowe. Do sprawozdania należy dołączyć kopię złożonego rocznego zeznania podatkowego. 
  • Powstrzymania się z czynnościami prawnymi, dotyczących majątku, które mogłyby pogorszyć jego sytuację majątkową. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Sąd na wniosek dłużnika może wyrazić zgodę na taką czynność lub zatwierdzić jej wykonanie.  

Nieprzestrzeganie obowiązków powoduje uchylenie postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań. Sąd ma jednak możliwość zaniechania tego, jeżeli uchybienie obowiązkom jest nieznaczne albo gdy utrzymanie warunkowego umorzenia jest uzasadnione względami słuszności czy humanitarnymi.  

Do wymienionych w ustawie działań dłużnika, które mogą spowodować ustalenie planu spłaty i konieczność spłaty zobowiązań należą:   

  • niezłożenie w terminie sprawozdania,  
  • podanie w sprawozdaniu nieprawdziwych informacji – w szczególności zatajenie przychodów lub nabytych składników majątku,  
  • dokonanie czynności prawnej bez uzyskania zgody sądu albo nieuzyskanie następczego zatwierdzenia, 
  • ukrywanie majątku lub dokonanie czynność prawnej, która została prawomocnie uznana za krzywdzącą wierzycieli  

Zobowiązania niepodlegające umorzeniu  

Należy zaznaczyć, że jest kategoria zobowiązań, które nigdy nie podlegają umorzeniu. Są to zobowiązania:  

  • o charakterze alimentacyjnym, wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci,  
  • do zapłaty kar grzywny orzeczonych przez sąd, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie, jak również zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej
    z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem oraz zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu. 

Zakres długów podlegających umorzeniu  

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2016 r. IV CSK 346/15 precyzuje zakres wierzytelności podlegających umorzeniu: „Choć art. 369 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1361 ze zm.), inaczej niż art. 291 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, nie przewiduje tego wyraźnie, to jednak również z jego treści wynika ograniczenie skutków dokonanego na jego podstawie umorzenia jedynie do długów upadłego.  Innymi słowy, wynika z niego norma statuująca nienaruszalność przez to umorzenie zobowiązań współdłużnika upadłego oraz wszelkich praw wierzyciela wobec osób trzecich z przysługujących mu zabezpieczeń umorzonego długu, w tym także takich, które mają charakter akcesoryjny. (…) Choć nie zostało to w art. 369 ustawy wyraźnie zastrzeżone, z jego treści wynika norma podobna do wysłowionej w art. 291 ustawy – że dokonane na jego podstawie umorzenie nie narusza praw wierzyciela wobec poręczyciela upadłego oraz współdłużnika upadłego ani praw wynikających z innych zabezpieczeń umorzonego długu przez osoby trzecie.” 

Z powyższego wynika, że umorzenie długów dotyczy konkretnych długów wnioskującego o umorzenie dłużnika. Skutki umorzenia nie obejmują współdłużników. Mimo umorzenia długu, osoba, która za ten dług poręczyła nie jest zwolniona z odpowiedzialności. W dalszym ciągu wierzyciel jest uprawniony do egzekwowania swoich roszczeń od poręczycieli dłużnika. Jest także uprawniony do poszukiwania zaspokojenia roszczeń od dłużników rzeczowych na przykład hipotecznych. Osobie, która spełniła roszczenie wierzyciela zamiast dłużnika nie przysługuje prawo zwrócenia się do dłużnika z roszczeniem regresowym. 

 autor: Kamil Bielak, aplikant radcowski

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Scroll to Top
zadzwoń