SPIS TREŚCI
- Dopuszczalność testamentu wspólnego małżonków
- Wprowadzenie
- Podstawy prawne testamentu
- Kodeks Cywilny
- Artykuł 941 KC
- Stanowisko Sądu Najwyższego
- Postanowienie z dnia 19 marca 2021 r.
- Argumentacja Sądu
- Najnowsze orzecznictwo
- Praktyczne aspekty testamentu wspólnego
- Rola notariusza
- Procedura sporządzania testamentu
- Problemy i wyzwania
- Alternatywy dla testamentu wspólnego
- Indywidualne testamenty
- Umowy majątkowe małżeńskie
- Zapis windykacyjny
- Wnioski
Dopuszczalność testamentu wspólnego małżonków
Wprowadzenie
Testament wspólny małżonków to dokument, w którym oboje małżonkowie wyrażają swoją wolę co do dyspozycji ich majątkiem na wypadek śmierci. W Polsce instytucja testamentu wspólnego małżonków nie jest dopuszczalna według obowiązującego prawa, co zostało potwierdzone w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego. W tym artykule omówimy przepisy prawne dotyczące testamentów, stanowisko Sądu Najwyższego oraz praktyczne aspekty związane z testamentami małżonków.
Podstawy prawne testamentu
Kodeks Cywilny
Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie testamentów w Polsce jest Kodeks cywilny (KC). Kluczowe przepisy dotyczące testamentu to artykuły 941–961 KC. W art. 941 KC wskazano, że rozrządzenie majątkiem na wypadek śmierci może nastąpić jedynie przez testament. Kodeks cywilny nie przewiduje możliwości sporządzenia testamentu wspólnego przez małżonków.
Artykuł 941 KC
Art. 941 KC stanowi: “Rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament”. Oznacza to, że każde rozrządzenie majątkiem musi być dokonane w formie testamentu, a polskie prawo nie dopuszcza możliwości sporządzenia wspólnego testamentu przez dwie osoby, w tym małżonków.
Stanowisko Sądu Najwyższego
Postanowienie z dnia 19 marca 2021 r.
W postanowieniu z dnia 19 marca 2021 r. (sygn. akt III CSKP 69/21), Sąd Najwyższy analizował umowę spadkową sporządzoną przez małżonków. Sąd uznał, że zgodnie z polskim prawem jedynym dopuszczalnym tytułem powołania do spadku są ustawa i testament, co oznacza, że umowy spadkowe nie są przewidziane jako tytuł dziedziczenia. Sąd stwierdził, że umowa spadkowa sporządzona przez małżonków jest nieważna zgodnie z polskim prawem.
Argumentacja Sądu
Sąd Najwyższy podkreślił, że jedynymi tytułami powołania do spadku są ustawa i testament. Przepis art. 941 KC wyraźnie stanowi, że rozporządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament. Umowy spadkowe, które mogłyby krępować strony i ograniczać ich swobodę w dysponowaniu majątkiem, są zatem sprzeczne z tą zasadą. Testament może być odwołany przez testatora w każdej chwili, bez konieczności uzasadniania swojej decyzji, co zapewnia pełną swobodę testowania.
Zapraszam także do przeczytania (nieco odmiennej treści aniżeli powyżej) artykułu w Rzeczpospolitej na ten temat tutaj.
Autor: Marcin Budziak, radca prawny