SPIS TREŚCI
- Jak traktować postępowanie o ogłoszenie testamentu?
- Główne tezy Sądu Najwyższego
- Charakter postępowania o ogłoszenie testamentu
- Granice postępowania
- Procedura ogłoszenia testamentu
- Znaczenie ogłoszenia testamentu
- Wnioski praktyczne
- Podsumowanie
- Więcej w kwestiach spadkowych wyjaśni Państwu: sprawy spadkowe adwokat Warszawa w naszej kancelarii. Aby umówić się na poradę proszę dzwonić pn. tel. 693 – 445 – 280.
Jak traktować postępowanie o ogłoszenie testamentu?
Postępowanie o otwarcie i ogłoszenie testamentu jest jednym z istotnych etapów procedury spadkowej, jednak jego rola, charakter i granice mogą być często mylnie interpretowane. W postanowieniu z dnia 6 grudnia 2019 r. (sygn. V CSK 362/18) Sąd Najwyższy wyraźnie wskazał kluczowe aspekty związane z tym postępowaniem, które pozwalają zrozumieć jego znaczenie oraz ograniczenia.
Główne tezy Sądu Najwyższego
-
Charakter postępowania o ogłoszenie testamentu
-
Sąd Najwyższy podkreślił, że poprzez ogłoszenie testamentu sąd nie legalizuje go jako tytułu dziedziczenia, nie nadaje mu przymiotu ważności i nie rozstrzyga o jego skuteczności.
-
Celem postępowania jest jedynie ujawnienie treści rozrządzeń zawartych w dokumencie przedstawionym jako testament.
-
Zewnętrznym wyrazem czynności sądu jest protokół, o którym mowa w art. 651 KPC. Protokół ten nie stanowi orzeczenia sądu ani jego odpowiednika.
-
-
Granice postępowania
-
Postępowanie o ogłoszenie testamentu nie służy odtworzeniu treści zagubionego lub zniszczonego testamentu.
-
W przypadku braku materialnego nośnika obejmującego rozrządzenia testamentowe postępowanie jest bezprzedmiotowe, a wniosek powinien zostać oddalony.
-
Na równi z brakiem testamentu należy traktować sytuacje, w których dokument jest zniszczony lub nieczytelny w stopniu uniemożliwiającym ujawnienie rozrządzeń testamentowych.
-
-
Procedura ogłoszenia testamentu
-
Zgodnie z art. 649 KPC, otwarcie i ogłoszenie testamentu może nastąpić przed sądem lub notariuszem.
-
Protokół sporządzany w ramach tej czynności obejmuje stan zewnętrzny testamentu, datę jego sporządzenia i złożenia oraz dane osoby składającej testament.
-
Oryginał ogłoszonego testamentu, wraz z odpisem protokołu, podlega zdeponowaniu, a oryginał protokołu pozostaje w aktach sprawy (§ 192 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r.).
-
-
Znaczenie ogłoszenia testamentu
-
Czynności realizowane przez sąd mają charakter ochronny i pomocniczy względem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku (art. 669 i n. KPC), w którym następuje ostateczne rozstrzygnięcie o tytule powołania do spadku i porządku dziedziczenia.
-
Ogłoszenie testamentu wywołuje skutki materialnoprawne, w tym rozpoczęcie biegu terminów przewidzianych w art. 970 i art. 1007 § 1 KC.
-
Wnioski praktyczne
-
Obowiązek złożenia testamentu: Zgodnie z art. 646 KPC, każda osoba posiadająca testament ma obowiązek złożyć go w sądzie spadku lub u notariusza.
-
Brak możliwości odtworzenia treści: W przypadku zagubienia lub zniszczenia testamentu, jego treść może być ustalana wyłącznie w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku, a nie w postępowaniu o ogłoszenie testamentu.
-
Ograniczenia zaskarżenia: Postępowanie o ogłoszenie testamentu nie prowadzi do wydania orzeczenia sądowego i z tego względu nie podlega apelacji ani innym środkom zaskarżenia.
Podsumowanie
Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 6 grudnia 2019 r. wyraźnie określił, że postępowanie o ogłoszenie testamentu ma charakter techniczno-procesowy i pomocniczy. Jego celem jest wyłącznie ujawnienie treści rozrządzeń testamentowych zawartych w fizycznym dokumencie. Brak dokumentu lub jego istotne uszkodzenie powoduje, że postępowanie staje się bezprzedmiotowe.
Ostateczne rozstrzygnięcie dotyczące ważności i skuteczności testamentu należy do postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, co potwierdza pomocniczą rolę czynności związanych z ogłoszeniem testamentu. Właściwe rozumienie tych zasad pozwala uniknąć błędów proceduralnych oraz nieuzasadnionych oczekiwań co do roli sądu w tym zakresie.
opracował. Marcin Budziak, radca prawny.