OGŁOSZENIE TESTAMENTU

Jak traktować postępowanie o ogłoszenie testamentu?

Postępowanie o otwarcie i ogłoszenie testamentu jest jednym z istotnych etapów procedury spadkowej, jednak jego rola, charakter i granice mogą być często mylnie interpretowane. W postanowieniu z dnia 6 grudnia 2019 r. (sygn. V CSK 362/18) Sąd Najwyższy wyraźnie wskazał kluczowe aspekty związane z tym postępowaniem, które pozwalają zrozumieć jego znaczenie oraz ograniczenia.

Główne tezy Sądu Najwyższego

  1. Charakter postępowania o ogłoszenie testamentu

    • Sąd Najwyższy podkreślił, że poprzez ogłoszenie testamentu sąd nie legalizuje go jako tytułu dziedziczenia, nie nadaje mu przymiotu ważności i nie rozstrzyga o jego skuteczności.

    • Celem postępowania jest jedynie ujawnienie treści rozrządzeń zawartych w dokumencie przedstawionym jako testament.

    • Zewnętrznym wyrazem czynności sądu jest protokół, o którym mowa w art. 651 KPC. Protokół ten nie stanowi orzeczenia sądu ani jego odpowiednika.

  2. Granice postępowania

    • Postępowanie o ogłoszenie testamentu nie służy odtworzeniu treści zagubionego lub zniszczonego testamentu.

    • W przypadku braku materialnego nośnika obejmującego rozrządzenia testamentowe postępowanie jest bezprzedmiotowe, a wniosek powinien zostać oddalony.

    • Na równi z brakiem testamentu należy traktować sytuacje, w których dokument jest zniszczony lub nieczytelny w stopniu uniemożliwiającym ujawnienie rozrządzeń testamentowych.

  3. Procedura ogłoszenia testamentu

    • Zgodnie z art. 649 KPC, otwarcie i ogłoszenie testamentu może nastąpić przed sądem lub notariuszem.

    • Protokół sporządzany w ramach tej czynności obejmuje stan zewnętrzny testamentu, datę jego sporządzenia i złożenia oraz dane osoby składającej testament.

    • Oryginał ogłoszonego testamentu, wraz z odpisem protokołu, podlega zdeponowaniu, a oryginał protokołu pozostaje w aktach sprawy (§ 192 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r.).

  4. Znaczenie ogłoszenia testamentu

    • Czynności realizowane przez sąd mają charakter ochronny i pomocniczy względem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku (art. 669 i n. KPC), w którym następuje ostateczne rozstrzygnięcie o tytule powołania do spadku i porządku dziedziczenia.

    • Ogłoszenie testamentu wywołuje skutki materialnoprawne, w tym rozpoczęcie biegu terminów przewidzianych w art. 970 i art. 1007 § 1 KC.

Wnioski praktyczne

  1. Obowiązek złożenia testamentu: Zgodnie z art. 646 KPC, każda osoba posiadająca testament ma obowiązek złożyć go w sądzie spadku lub u notariusza.

  2. Brak możliwości odtworzenia treści: W przypadku zagubienia lub zniszczenia testamentu, jego treść może być ustalana wyłącznie w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku, a nie w postępowaniu o ogłoszenie testamentu.

  3. Ograniczenia zaskarżenia: Postępowanie o ogłoszenie testamentu nie prowadzi do wydania orzeczenia sądowego i z tego względu nie podlega apelacji ani innym środkom zaskarżenia.

Podsumowanie

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 6 grudnia 2019 r. wyraźnie określił, że postępowanie o ogłoszenie testamentu ma charakter techniczno-procesowy i pomocniczy. Jego celem jest wyłącznie ujawnienie treści rozrządzeń testamentowych zawartych w fizycznym dokumencie. Brak dokumentu lub jego istotne uszkodzenie powoduje, że postępowanie staje się bezprzedmiotowe.

Ostateczne rozstrzygnięcie dotyczące ważności i skuteczności testamentu należy do postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, co potwierdza pomocniczą rolę czynności związanych z ogłoszeniem testamentu. Właściwe rozumienie tych zasad pozwala uniknąć błędów proceduralnych oraz nieuzasadnionych oczekiwań co do roli sądu w tym zakresie.

opracował. Marcin Budziak, radca prawny.

Więcej w kwestiach spadkowych wyjaśni Państwu: sprawy spadkowe adwokat Warszawa w naszej kancelarii. Aby umówić się na poradę proszę dzwonić pn. tel. 693 – 445 – 280.

Scroll to Top