oddalenie wniosku dowodowego

Pominięcie wniosku dowodowego. Postępowanie dowodowe po nowemu.

Pominięcie wniosku dowodowego potocznie określane bywa jako oddalenie wniosku dowodowego lub oddalenie dowodu. Prawidłowe jednak określenie to pominięcie dowodu/pominięcie wniosku dowodowego. Określenie oddalenie dowodu czy oddalenie wniosku dowodowego w KPC nie istnieje.

Kiedy można zgłaszać dowody?

Zależy to od tego czy sprawa toczyć się będzie z wyznaczeniem posiedzenia przygotowawczego czy nie. Posiedzenie przygotowawcze służy przede wszystkim przygotowaniu planu rozprawy. W uproszczeniu można powiedzieć, że zgłaszanie dowodów zależy od tego czy sprawa będzie rozpoznawana w oparciu o plan rozprawy czy bez tego planu. Decyzję o nieprzeprowadzaniu posiedzenia przygotowawczego podejmuje samodzielnie przewodniczący gdy uzna, że nie przyczyni się do sprawniejszego rozpoznania sprawy. Strony postępowania nie mają żadnego wpływu na to czy zostanie czy nie zostanie wyznaczone posiedzenie przygotowawcze.

Zdecydowana większość spraw jest rozpoznawana bez planu rozprawy.

Sprawa bez planu rozprawy

Generalnie, strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej aż do zamknięcia rozprawy. Pozwany ma uprawnienie do złożenia odpowiedzi na pozew/wniosek w terminie określonym przez przewodniczącego nie krótszym niż 2 tygodnie. Odpowiedź na pozew złożona z uchybieniem terminu określonego przez przewodniczącego podlega obligatoryjnemu zwrotowi. Nawet jednak w przypadku złożenia odpowiedzi na pozew z uchybieniem terminu strona może złożyć po upływie tego terminu pismo przygotowawcze, w którym wyrazi swoje stanowisko wobec pozwu nie narażając się na negatywne konsekwencje takiego działania. Jeśli pismo zostanie nazwane odpowiedzią na pozew powinno zostać obligatoryjnie zwrócone. Jeśli zaś zostanie określone jako stanowisko w sprawie powinno zostać potraktowane jako zaprezentowanie swoich twierdzeń i dowodów. Wydaje się, że przewodniczący zarządzając złożenie odpowiedzi na pozew zgodnie z art. Art. 2051 KPC nie może jednocześnie sięgnąć po uregulowanie zawarte w art. 2053 § 2 KPC. Innymi słowy przewodniczący zobowiązując do złożenia odpowiedzi na pozew nie może jednocześnie zobowiązać stronę, by podała wszystkie twierdzenia i dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy pod rygorem utraty prawa do ich powoływania w toku dalszego postępowania. Przepis art. 2053 § 2 KPC zdaje się, iż dotyczy pism przygotowawczych, których potrzeba zaistnieje po wniesieniu pozwu i odpowiedzi i ma na celu koncentrację materiału procesowego, którego nie udało się zebrać w pierwszych pismach procesowych.

Zasada – składanie pism procesowych aż do zamknięcia rozprawy

Jeśli przewodniczący nie wyda zarządzeń koncentracyjnych materiał procesowy w oparciu o art. 2053 § 2 KPC to strona może składać pisma procesowe z twierdzeniami i dowodami aż do zamknięcia rozprawy.

Uprawnienie to może doznać istotnego ograniczenia w postaci zarządzenia koncentracji materiału procesowego. Jeśli przewodniczący skorzysta z tego uprawnienia w sposób właściwy. A więc zobowiąże jedną ze stron lub obie strony do złożenia w określonym terminie wszelkich twierdzeń i dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy pod rygorem utraty prawa do ich powoływania w toku dalszego postępowania. Wówczas prawo do złożenia dalszych pism jest w zasadzie niemożliwe z wyjątkami, o których niżej. Dalszych pism przygotowawczych nie może już skutecznie i swobodnie składać żadna ze stron. Każde pismo przygotowawcze złożone bez odpowiedniego zarządzenia przewodniczącego zezwalającego na złożenie tego pisma podlega zwrotowi (art. 205 3 § 5 KPC).

Po zarządzeniu przewodniczącego w oparciu o art. 2053 § 2 KPC pisma procesowe można składać tylko gdy strona uprawdopodobni:

  • iż wcześniejsze jego złożenie nie było możliwe albo
  • że potrzeba ich powołania wynikła później i jednocześnie
  • te argumenty przekonają przewodniczącego aby zezwolił na złożenie tegoż pisma.

Ad. 1. W przypadku złożenia pisma po terminie przewodniczący zarządzi jego zwrot.

Ad. 2. W przypadku złożenia pisma po terminie wskazanym w zarządzeniu pismo podlega zwrotowi a twierdzenia i dowody zawarte w tym piśmie lub na rozprawie podlegają pominięciu. Strona może jednak uprawdopodobnić, że powołanie dowodu w piśmie przygotowawczym nie było możliwe albo że potrzeba jego powołania powstała później.  W takim wypadku sąd nie wyda postanowienia o pominięciu dowodu.

Ad. 3. Brak zezwolenia przewodniczącego na złożenie pisma powoduje jego zwrot.

Strona, która chce złożyć pismo przygotowawcze winna wnieść do przewodniczącego o zgodę na jego przyjęcie wskazując na jego istotność dla rozstrzygnięcia sprawy oraz na to, że potrzeba jego powołania powstała później.

Istotność pisma będzie najczęściej uzasadniona powołanymi w nim dowodami lub twierdzeniami z perspektywy przedmiotu postępowania. Innymi słowy aby przewodniczący wyraził zgodę na złożenie pisma winno ono mieć wpływ na przygotowanie orzeczenia w sprawie.

Co do zasady sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody z urzędu (art. 2053 § 2 zd. 2 KPC). Nie ma tu możliwości podjęcia innej decyzji.

Mamy tu dwie sytuacje.

Nieskorzystanie przed posiedzeniem przygotowawczym albo przed posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę z uprawnienia, o którym mowa w art. 2053 § 1 i 2 zd. 1 KPC. Czyli:

  • brak zarządzenia wymiany pism przygotowawczych albo
  • zarządzenie wymiany pism przygotowawczych, bez zobowiązania stron do powołania wszystkich twierdzeń i dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, pod rygorem utraty prawa do ich powoływania w toku dalszego postępowania.

W takim wypadku strony mogą przytaczać twierdzenia i dowody do chwili zatwierdzenia planu rozprawy (art. 20512 § 1 zd. 1 KPC). Gdy przewodniczący skieruje sprawę do rozpoznania na rozprawę, strony mogą przytaczać twierdzenia i dowody do czasu jej zamknięcia. Jednakże jeśli w toku sprawy przewodniczący skorzysta ze swojego uprawnienia określonego w art. 2053 § 1 i 2 zd. 1 KPC, tj. zobowiąże strony do wymiany pism procesowych albo zobowiąże jedną ze stron do złożenia takiego pisma i pouczy strony o treści art. 2053 § 2 zd. 2 KPC wówczas termin na przytaczanie twierdzeń i dowodów jest ograniczony tymże zarządzeniem przewodniczącego.

Drugi przypadek odnosi się do sytuacji gdy przewodniczący przed posiedzeniem przygotowawczym albo przed pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę skorzysta ze swojego uprawnienia przewidzianego w art. 2053 § 1 i § 2 zd. 1 KPC. Strona, która nie złoży pisma przygotowawczego w wykonaniu zarządzenia przewodniczącego, albo złoży przedmiotowe pismo, lecz nie przytoczy w nim wszystkich twierdzeń i dowodów nie może tego zrobić w późniejszym terminie. Złożenie pisma w późniejszym terminie będzie skutkowało zwrotem pisma.

Niezłożenie pisma przygotowawczego albo niezgłoszenie twierdzeń i dowodów w piśmie przygotowawczym albo do chwili zatwierdzenia planu rozprawy oczywiście nie wyklucza możliwości zgłoszenia twierdzeń i dowodów ustnie na rozprawie. Takie twierdzenia i dowody będą jednak spóźnione (art. 6 § 2 KPC). sąd pominie te twierdzenia i dowody na podstawie art. 2053 § 2 zd. 2 albo w oparciu o art. 20512 § 1 zd. 2 KPC.

Do pominięcia twierdzeń i dowodów na posiedzeniu wyznaczonym na rozprawę może nie dojść jeśli wystąpi któraś z przesłanek uzasadniających uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów. Tak jak wskazałem wyżej będzie:

  • istotność dla rozstrzygnięcia sprawy
  • powołanie twierdzeń i dowodów nie było wcześniej możliwe
  • potrzeba powołania twierdzeń i dowodów wynikła później

Sprawa z planem rozprawy

Jeżeli zarządzono przeprowadzenie posiedzenia przygotowawczego strona może przytaczać twierdzenia i dowody do chwili zatwierdzenia planu rozprawy. Twierdzenia i dowody zgłoszone po zatwierdzeniu planu rozprawy podlegają pominięciu. Jednakże strona może zgłosić te twierdzenia i dowody także po zatwierdzeniu planu rozprawy jeżeli uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła później.

Należy pamiętać także, że ew. zmiana planu rozprawy lub wyznaczenie kolejnego posiedzenia przygotowawczego nie powoduje otwarcia terminu do zgłaszania nowych twierdzeń i dowodów.

W każdej sprawie zarówno prowadzonej z planem rozprawy jak i bez sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę.

Przesłanka uwzględnienia spóźnionych twierdzeń i dowodów

Przesłanką do uwzględnienia twierdzeń i dowodów po upływie zakreślonego terminu jest:

  1. brak możliwości wcześniejszego powołania twierdzeń i dowodów
  2. potrzeba powołania twierdzeń i dowodów powstała później

Potrzeba powołania przez powoda dalszych twierdzeń i dowodów w celu wykazania zasadności swojego żądania i jego wysokości powstaje najczęściej po zaprzeczeniu przez drugą stronę twierdzeniom lub dowodom przytoczonych w pozwie lub w piśmie przygotowawczym złożonym na podstawie art. 2053 § 1 i 2 zd. 1 KPC.

Od składającego pozew/wniosek nie  możemy oczekiwać twierdzeń i dowodów, których celem jest hipotetyczne i ewentualne przeciwstawienie się jeszcze niezgłoszonym twierdzeniom i dowodom strony przeciwnej.

Później zgłoszone twierdzenia i dowody nie mogą być pominięte gdy są rozwinięciem i doprecyzowaniem twierdzeń i dowodów zawartych w pozwie lub dalszym piśmie przygotowawczym. Można nawet przyjąć, że do obrony jest stanowisko, iż dalsze twierdzenia i dowody są wzbogaceniem twierdzeń i dowodów wcześniej przedstawionych, a jednocześnie stanowiących adekwatną reakcję w zakresie inicjatywy dowodowej na stanowisko strony przeciwnej.

Dyskrecjonalna władza sędziego

Dyskrecjonalna władza sędziego nie może iść zbyt daleko. Mam na myśli sytuację po wydaniu zarządzenia wydanego w trybie art. 205 3 § 1 i § 2 KPC mającym na celu koncentrację materiału dowodowego i konsekwencjach z niego wynikających. W szczególności przewodniczący starając się doprowadzić do koncentracji materiału dowodowego nie powinien wyciągać wobec nich negatywnych konsekwencji wobec nieprzewidzenia wszystkich możliwych wariantów przebiegu sprawy. A więc przewodniczący nie powinien pomijać twierdzeń i dowodów zgłoszonych jako reakcja na nowe zdarzenia procesowe.

Przy założeniu złej woli sądu, po wydaniu zarządzeń w oparciu o przepis art. 205 3 § 1 lub § 2 KPC może dojść do pominięcia wszystkich dowodów jakie strony zgłoszą po upływie zakreślonego w zarządzeniu terminu ze względu na ich spóźnienie. Na postanowienie o pominięciu dowodu jako spóźnionego zażalenie nie przysługuje. Tym samym mimo istotności dowodu oraz braku możliwości wcześniejszego powołania się na tenże dowód sąd może dowód taki pominąć bez szansy na to aby na tym etapie postępowania okoliczność tę naprawić.

Sposób pominięcia dowodów i twierdzeń

Co do dowodów sąd pomija dowód wydając postanowienie, w którym wskazuje podstawę prawną pominięcia. Co do twierdzeń sąd nie wydaje żadnego orzeczenia w tej materii. Pominięcie określonych twierdzeń powinno znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu orzeczenia.

Obrona w razie niezgodnego z prawem pominięcia dowodu

Bronić należy się zgłaszając zastrzeżenie do protokołu na pominięcie dowodu. Odwołać się wówczas należy do konkretnego przepisu KPC, który został naruszony przez sąd przy pominięciu dowodu.

Dowody

W obecnym stanie prawnym strona jest obowiązana wyszczególnić fakty powoływane przez drugą stronę, którym zaprzecza. Nie jest zatem wystarczające ogólne sformułowanie, iż strona zaprzecza wszystkim faktom, których wyraźnie nie przyznała. Każdy fakt, któremu zaprzeczamy winien zostać wymieniony. Jak się zapewne domyślacie, w niektórych sprawach może się to okazać niezwykle trudne.

Co powinien zawierać wniosek dowodowy?

We wniosku o przeprowadzenie dowodu strona jest obowiązana oznaczyć dowód w sposób umożliwiający przeprowadzenie go oraz wyszczególnić fakty, które mają zostać wykazane tym dowodem.

sąd może pominąć dowód, gdy wniosek dowodowy strony nie wyszczególnia faktów, które miałyby zostać danym dowodem wykazane a strona mimo wezwania nie usunęła tego braku.

Zatem jeśli strona zgłasza dowód bez wskazania faktów jakich miałby dany dowód dowieść albo wskazuje te fakty nieprecyzyjnie lub niewłaściwie wówczas sąd jest zobligowany do zobowiązania strony aby ta podała jakie fakty mają być za pośrednictwem tego dowodu ustalone. Dopiero gdy strona nie wykona tego zobowiązania sąd może pominąć taki dowód. Pomijając dowód, sąd wydaje postanowienie, w którym wskazuje jego podstawę prawną. Przed wydaniem postanowienia pomijającego wniosek dowodowy, sąd zobowiązuje stronę – niezależnie czy działa samodzielnie, czy przez profesjonalnego pełnomocnika – do usunięcia braku wniosku dowodowego, wskazując brak oraz wyznaczając termin sądowy do jego usunięcia. Na postanowienie sądu pierwszej instancji o pominięciu dowodu zażalenie nie przysługuje.

Inne przypadki pominięcia dowodu

Sąd może pominąć dowód:

  1. którego przeprowadzenie wyłącza przepis kodeksu
  2. mający wykazać fakt bezsporny, nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy lub udowodniony zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy
  3. nieprzydatny do wykazania danego faktu
  4. niemożliwy do przeprowadzenia
  5. zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania.

Ad. 1.  Przeprowadzenie dowodu wyłącza przepis Kodeksu

W przepisie jak się wydaje chodzi o wyłączenie przeprowadzenia dowodu określonego w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. Przykładem dowodu, którego przeprowadzenie wyłącza KPC jest:

  1. art. 11 KPC stanowiący o tym, że nie można dowodzić niewinności za określony czyn osoba, która została prawomocnie skazana za ten czyn wyrokiem sądu karnego
  2. art. 247 KPC w zakresie dowodu ze świadków lub z przesłuchania stron przeciwko osnowie lub ponad osnowę dokumentu obejmującego czynność prawną pod warunkiem, iż nie doprowadzi to do obejścia rygorów określonych w art. 74 KC
  3. art. 259 KPC w zakresie dowodu ze świadków, którymi są:
    • osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń
    • wojskowi i urzędnicy niezwolnieni od zachowania w tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli ,,zastrzeżone” lub ,,poufne” oraz osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli ich zeznanie miałoby być połączone z jej naruszeniem
    • przedstawiciele ustawowi stron oraz osoby, które mogą być przesłuchane w charakterze strony jako organy osoby prawnej lub innej organizacji mającej zdolność sądową
    • współuczestnicy jednolici
  4. art. 2591 KPC w odniesieniu do zeznań mediatora co do faktów, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji
  5. art. 260 KPC w odniesieniu do zeznań współuczestnika sporu, niebędącego współuczestnikiem jednolitym, co do faktów niedotyczących wyłącznie innego współuczestnika
  6. art. 430 KPC  w odniesieniu do zeznań małoletniego do lat 13 oraz zeznań zstępnych stron do lat 17
  7. art. 4589 § 1 KPC, w zakresie w jakim w sprawie gospodarczej strony wyłączyły przeprowadzanie określonych dowodów w umowie dowodowej

Ad. 2. Dowód mający wykazać fakt:

  1. bezsporny,

  2. nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy lub

  3. udowodniony zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy

ad. 2.1.

Dowód na okoliczność faktu bezspornego zostanie pominięty.

Fakt, o którym mowa musi być oczywiście istotny dla rozstrzygnięcia sprawy. Taki fakt, który w toku sprawy został ustalony jako bezsporny czy to w pismach procesowych na skutek odniesienia się pozwanego do pozwu co do poszczególnych faktów (czego obecnie wymaga KPC w art. 210 § 2), czy to w wypowiedziach ustnych na rozprawie jest przez sąd pomijany. Sąd może uznać dany fakt za bezsporny także na podstawie art. 230 KPC, tzn. wówczas gdy strona nie odniesie się do twierdzeń strony przeciwnej a okoliczności całej sprawy wskazują, że potwierdza ten fakt.

Także w przypadku skutecznego uznania powództwa sąd winien pominąć dowody zawarte w pozwie.

Ad. 2.2.

Fakt nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy to taki, który z perspektywy normy prawnej przyjętej do rozstrzygnięcia nie jest objęty jej hipotezą. W praktyce jednak uznaje się częściej, że fakt istotny to fakt:

  • zawarty w podstawie faktycznej roszczenia lub
  • zawarty w zarzutach pozwanego

sąd jednak i pełnomocnicy stron winni dokonywać oceny czy z perspektywy istnienia roszczenia lub zarzutów pozwanego dana okoliczność mieści się w hipotezie normy prawnej, która może być podstawą rozstrzygnięcia. Często bowiem w mojej praktyce badane są wszelkie okoliczności sprawy, które z perspektywy podstawy prawnej rozstrzygnięcia są nieistotne. W ten sposób przedłuża się całe postępowanie albowiem przeprowadzane są dowody nieistotne dla rozstrzygnięcia danego żądania. W takich wypadkach zasadne byłoby zobowiązanie do wykazania istotności dowodu dla rozstrzygnięcia danej sprawy poprzez zobowiązanie pełnomocnika do wykazania tej okoliczności. Istotność danego faktu winna zatem wykazać strona, która wnosi o przeprowadzenie dowodu (art. 2053 § 4 KPC).

Fakt będzie także nieistotny jeśli inna okoliczność wyeliminuje skutecznie roszczenie, np. zarzut przedawnienia. W takim przypadku sąd powinien zbadać zarzut przedawnienia a gdy się on okaże skuteczny winien pominąć pozostałe środki dowodowe jako nieistotne.

Także dowód faktu, który jest objęty domniemaniem prawnym jest nieistotny. Nie dowodzi się, np. iż stan posiadania jest zgodny z prawem. Taki wniosek dowodowy sąd również winien pominąć. Za istotny natomiast uznaje się dowód obalający domniemanie prawne, np. że dane posiadanie w konkretnym przypadku było niezgodne z prawem, o ile oczywiście dla danego postępowania ma to znaczenie z perspektywy roszczenia. Jeśli strona przeciwna nie wnosi o przeprowadzenie dowodu na okoliczność obalenia domniemania prawnego to wniosek dowodowy na okoliczność potwierdzającą domniemanie jako nieistotny zostanie pominięty.

Ad. 2.3.

Fakt udowodniony zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy to najbardziej kontrowersyjna podstawa pominięcia dowodu.

Oczywiście intencją ustawodawcy w tym przepisie było ograniczenie postępowania jeśli jest ono zbędne. Nie ma bowiem potrzeby udowadniania danego faktu na różne sposoby albowiem to jedynie przedłuża postępowanie. Jednakże z drugiej strony sąd zamiast przy wyrokowaniu już w toku rozprawy zastosuję przepis art. 233 KPC odnoszący się do oceny przeprowadzonych dotychczas dowodów.

Dany fakt może zostać także być uznany za udowodniony z uwagi na domniemania faktyczne (wnioskowanie z innych faktów na podstawie art. 231 KPC). Także fakt powszechnie znany nie wymaga dowodu oraz fakt znany sądowi z urzędu. Należy jednak pamiętać, że nie jest dopuszczalne pominięcie dowodu z uwagi na to, że przeprowadzone dotychczas dowody wykazały przeciwieństwo tego, co wnioskodawca zamierza udowodnić.

Ad. 3. Dowód nieprzydatny do wykazania danego faktu

Przykładem dowodu nieprzydatnego do wykazanie danego dowodu jest zeznanie świadków, na okoliczności wymagających wiedzy specjalnej, np. Wniosek z zeznań świadków na okoliczność spornej między stronami ceny nieruchomości będzie nieprzydatny albowiem w tym przypadku dowód może zostać przeprowadzony z pomocą biegłego rzeczoznawcy majątkowego. Tak samo nieprzydatny będzie dowód z opinii biegłego z innej specjalności niż ta, której okoliczności faktyczne wymagają udowodnienia.

Ad. 4. Dowód niemożliwy do przeprowadzenia. Przykładem dowodu niemożliwego do przeprowadzenia jest dowód:

  • z zeznań świadka, który nie stawia się na posiedzenie sądu
  • z zeznań świadka, którego adresu strona nie wskazała
  • z dokumentu, który nie wiadomo gdzie się znajduje lub wiadomo, ze uległ zniszczeniu, zgubieniu
  • z oględzin budynku, który nie istnieje (został np. rozebrany)
  • z prawdziwości pisma przy braku materiału porównawczego

Ad. 5. Dowód zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania

Sens przepisu jest jasny. Zwrócić należy jednak na pewien niuans. sąd może pominąć wniosek dowodowy zmierzający do przedłużenia postępowania tylko wówczas gdy jest to jedyny motyw złożenia wniosku. Jeśli poza tą przesłanką (przedłużenia postępowania) jest także inna, np. istotność dowodu dla merytorycznego rozstrzygnięcia wówczas pominięcie takiego dowodu będzie nieuzasadnione. Strona, która w danych okolicznościach może wydawać się, że zmierza do przedłużenia postępowania w istocie może mieć także cel związany z udowodnieniem istotnego faktu. W takim wypadku dowód nie powinien być pomijany.

Zobacz także zwrot pisma złożonego bez zarządzenia przewodniczącego tutaj. Więcej na naszym blogu. Zapraszam także na naszą stronę na facebooku oraz na nasz profil w google.

Marcin Budziak, radca prawny.

1 thought on “Oddalenie wniosku dowodowego. Pominięcie dowodu 2023”

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Scroll to Top
zadzwoń