Alimenty. Obowiązek alimentacyjny wobec studenta.

Alimenty. Rodzice muszą alimentować dzieci uczące się na wyższych studiach ale tylko gdy te czynią odpowiednie postępy w nauce. Gdy na przykład dziecko straci prawo do stypendium a przez to zakres świadczeń rodziców mógłby wzrosnąć Sąd może orzec w takim wypadku o wygaśnięciu obowiązku alimentacyjnego.

Wynika to z dominującego orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach o alimenty. Art. 133 § 1 Krio w powiązaniu z obowiązkiem wynikającym z art. 96 Krio, nakłada na rodziców obowiązek troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i należytego przygotowania go do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień. Należyte zaś przygotowanie do przyszłej pracy zawodowej może także obejmować studia wyższe, jeżeli tylko uzdolnienia dziecka, jego ambicje i wytrwałość okażą się wystarczające do tego, ażeby studia te rozpocząć, kontynuować i pomyślnie zakończyć. Sprawdzianem mogą tu być jedynie wyniki, osiągane w toku studiów, nie można zatem aprobować takiego zachowania rodziców (matki lub ojca zobligowanych do alimentacji), które uniemożliwiałoby lub skrajnie utrudniało – przez odmowę alimentowania – rozpoczęcie i kontynuowanie studiów. Konkretnie – nie może pozwany rodzic uchylać się od obowiązku alimentowania studiującego dziecka przez powoływanie się na to, że mógłby on już „utrzymać się samodzielnie”, gdyby przerwał studia i podjął pracę zarobkową (por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 1998 r. w sprawie: I CKN 499/97).  Co jednak ważne Sąd Najwyższy w jednym ze swoich orzeczeń wskazał, iż obowiązek alimentacji w czasie studiów nie ma charakteru bezwzględnego i zależny jest od różnych okoliczności.

Co do zasady bowiem alimenty od rodziców ustawodawca uzależnił od zdolności do samodzielnego utrzymania się.

Należy mieć na względzie, że studia dziecka mogą przedłużać obowiązek utrzymywania dorosłego dziecka jeżeli odpowiadają uzdolnieniom oraz pracowitości uprawnionego. Z tego względu alimenty od rodziców przestają ciążyć na rodzicach jeśli dziecko ze swej winy nie czyni należytych postępów w nauce. Tę regułę należy odpowiednio zastosować do wypadków utraty przez studenta prawa do pomocy stypendialnej, wpływającej na zakres świadczeń zobowiązanego rodzica (rodziców).

Co ważniejsze Sąd Najwyższy wskazał, iż nie można uznać za zgodny z treścią art. 133 § 1 Krio pogląd jakoby w okresie urlopu dziekańskiego uzyskanego ze względu na proces sądowy nawet zasadnie wytoczony przeciw ojcu pozwany mógł domagać się od niego alimentowania.

Ponadto Sąd Najwyższy wskazał, iż studia same przez się nie wyłączają możliwości osiągania przez dorosłe dziecko dochodów. Koniecznym jest zatem ustalenie przez Sąd jakie są rzeczywiste możliwości zarobkowania przez studiujące dziecko i jakie są możliwe w związku z tym do osiągnięcia przez nie dochody w czasie wolnym od zajęć. Zdolność do samodzielnego utrzymywania się może być bowiem całkowita lub częściowa i tą okoliczność sądy rozstrzygając o obowiązku alimentacyjnym winny brać pod uwagę (por. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 31 marca 1998 r. II CKN 502/97).

autor: radca prawny Marcin Budziak