odszkodowanie

W dniu 1 stycznia 2016 roku a więc ponad rok temu weszła ustawa zmieniająca Kodeks postępowania cywilnego w zakresie przepisów dotyczących m.in. mediacji.

W obecnym stanie prawnym sąd może skierować strony do mediacji na każdym etapie postępowania. Przed pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę przewodniczący dokonuje oceny, czy skierować strony do mediacji. W tym celu przewodniczący, jeżeli zachodzi potrzeba wysłuchania stron, może wezwać je do osobistego stawiennictwa na posiedzeniu niejawnym.

Ponadto przewodniczący może wezwać strony do udziału w spotkaniu informacyjnym dotyczącym polubownych metod rozwiązywania sporów, w szczególności mediacji. Spotkanie informacyjne może prowadzić sędzia, referendarz sądowy, urzędnik sądowy, asystent sędziego lub stały mediator.

Jeżeli strona bez uzasadnienia nie stawi się na spotkanie informacyjne lub posiedzenie niejawne, sąd może obciążyć ją kosztami nakazanego stawiennictwa poniesionymi przez stronę przeciwną.

Postanowienie kierujące strony do mediacji może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

Każda ze stron może się temu sprzeciwić poprzez niewyrażenie zgody na mediację. Przy czym jednak aby brak zgody był skuteczny strona musi wyrazić tenże brak zgody w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia kierującego strony do mediacji.

Postępowanie mediacyjne nie jest jawne. Zarówno mediator jak i  strony oraz inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym są obowiązane zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedziały się w związku z prowadzeniem mediacji. Tylko strony mogą zwolnić mediatora i ew. inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym z obowiązku zachowania tajemnicy.

Mediator powinien zachować bezstronność przy prowadzeniu mediacji. W przypadku wystąpienia okoliczności, które mogłyby wzbudzić wątpliwości co do bezstronności mediatora winien on tą okoliczność niezwłocznie ujawnić stronom.

Mediator powinien prowadzić mediację, wykorzystując różne metody zmierzające do polubownego rozwiązania sporu, w tym poprzez wspieranie stron w formułowaniu przez nie propozycji ugodowych, lub na zgodny wniosek stron może wskazać sposoby rozwiązania sporu. Wskazane przez mediatora sposoby rozwiązania sporu nie są oczywiście dla stron wiążące.

Jeżeli strony nie dojdą do porozumienia w toku mediacji to bezskuteczne jest powoływanie się w toku postępowania przed sądem lub sądem polubownym na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw lub inne oświadczenia składane w postępowaniu mediacyjnym.

 

Mediatorem stałym może być każda osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, która:

  • ma wiedzę i umiejętności w zakresie prowadzenia mediacji;
  • ukończyła 26 lat;
  • zna język polski;
  • nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
  • została wpisana na listę stałych mediatorów prowadzoną przez prezesa sądu okręgowego.

 

Z powyższego wynika, iż nie ma przeszkód aby profesjonalni pełnomocnicy jakimi są radcowie prawni czy adwokaci, o ile posiadają wiedzę i umiejętności w zakresie mediacji mogli ubiegać się o wpis na listę stałych mediatorów.

Nie ulega wątpliwości, że udział mediatora posiadającego wiedzę prawniczą w procesie negocjacji, może w istotny sposób wpłynąć na zmianę postępowania negocjatorów, klimat negocjacji i ich ostateczny wynik. Usprawiedliwione jest stwierdzenie, że im większe zaufanie do mediatora tym bardziej są oni skuteczni. Często sama świadomość obecności mediatora będącego prawnikiem wystarczą, aby skłonić spierające się strony do osiągnięcia porozumienia. Jest to rezultat wpływu trzeciej strony na zaspokojenie potrzeby godności i szacunku stron. Mediację możemy określić jako dobrowolny proces, w którym trzecia, neutralna strona, wspiera proces negocjacji między stronami, które prowadzą spór, skłaniając je do znalezienia zadowalającego rozwiązania poprzez analizę poszczególnych zagadnień, możliwości, jakie mają one do wyboru i sformułowanie, porozumienia zaspokajającego ich potrzeby.

Aby prawnik-mediator mógł skutecznie przeprowadzić mediację, powinien pamiętać, że jego sposób działania jest zasadniczo różny od profesjonalnego pełnomocnika a wyróżniać go powinna:

  • neutralność;
  • bezstronność, (oznaczająca brak jakichkolwiek uprzedzeń);
  • autorytet (płynący m.in. z uznanej wiedzy zawodowej oraz dotychczasowego doświadczenia);
  • umiejętność mediowania ( w tym, min. znajomość procesu negocjacji oraz zdolność do kontrolowania jego przebiegu);
  • świadomość braku wpływu na dalsze losy każdej stron (brak uprawnienia do narzucenia jakiegokolwiek rozwiązania);
  • wiedza o sprawach, stanowiących przedmiot negocjacji i o towarzyszących im okolicznościach zaczerpnięta od obu stron ustnie lub pisemnie jak również z akt sprawy;
  • umiejętność twórczego, wielokierunkowego myślenia;
  • wytrwałość.

Wiedza i doświadczenie prawnika mediatora powinna pozwolić mu czynnie interweniować w przebieg mediacji po to, aby ułatwić porozumienie się stron. Interwencja powinna polegać, np. na:

  • zmniejszaniu poziomu nieracjonalności, stwarzaniu okazji do bezpiecznego rozładowywania emocji stron;
  • przyczynianiu się do efektywnego komunikowania się stron, maksymalizowaniu ich wzajemnej otwartości;
  • skłanianiu stron do realizmu, uświadamianiu stronom ich potrzeb i sprawdzaniu przyjmowanych przez nie założeń;
  • analizie alternatyw, redefiniowaniu problemów i opisywaniu ich w nieco inny sposób;
  • synchronizacji gotowości stron do konfrontacji;
  • przeciwdziałaniu brakowi nierównowagi sił między stronami, przywracaniu równowagi;
  • zaznajamianiu obu stron z ustalonym przez prawnika procesem negocjacji;
  • ustanawianiu ew. reguł proceduralnych i dalszego przebiegu spotkań;
  • kładzeniu nacisku na szacunek dla uznanych norm; na przykład dla przyjętych zwyczajów czy dla normy uczciwości;
  • optymalizacji poziomu napięcia, obserwowaniu dynamiki klimatu negocjacji;
  • ułatwianiu każdej ze stron obronę jej godności, unikaniu sytuacji, grożących obniżeniem się samooceny stron;
  • przyczynianiu się do wymiany informacji między stronami, pomaganie w ustalaniu faktów;
  • wskazywaniu na osoby, których nie dostrzegły strony biorące udział w negocjacjach;

Przykładowa technika przeprowadzenia mediacji i jej fazy.

Faza wstępna

  • Przywitanie obu stron,
  • przedstawienie się,
  • ustalenie sposobu, w jaki uczestnicy spotkania powinni się do siebie zwracać,

W tej fazie mediator powinien stworzyć nieoficjalną, swobodną atmosferę rozmów oraz upewnić się, że obie strony rozumieją proces mediacji i akceptują swój udział w tym procesie.

Mediator opisuje proces mediacji, wyjaśnia, że rozmowa w trakcie mediacji ma charakter poufny, podkreśla swoją bezstronność oraz informuje strony o kosztach i czasie, jaki przewidziany jest na mediację.

Należy wyraźnie wskazać, iż udział mediatora w obradach ma wyłącznie charakter doradczy. Mediator przedstawia sposób w jaki może interweniować w tok obrad (sugestie, kontrola przebiegu mediacji) oraz wskazuje, że jego zadaniem jest pomaganie stronom w samodzielnym wypracowaniu rozwiązania.

Można pouczyć strony, że w każdej chwili mają prawo do zasięgnięcia porady prawnej i do wycofania się z mediacji.

Należy ustalić reguły proceduralne, w zależności od stopnia napięcia między stronami, np:

  • mówi tylko jedna osoba;
  • strony mogą się zwracać jedynie do mediatora;
  • niedozwolone jest posługiwanie się wyrażeniami o obraźliwym charakterze.

Faza ustalenia rozbieżności

Celem tej fazy mediacji jest określenie i wyjaśnienie spraw spornych oraz uzyskanie zgody stron na określenie istoty sporu.

Należy zobowiązać jedną ze stron do rozpoczęcia i dokładnego przedstawienia swojego punktu widzenia.

Mediator powinien czuwać nad tym aby problem został opisany w sposób jasny i konkretny. Może on podsumować wypowiedź strony oraz zweryfikować czy podsumowanie oddaje istotę stanowiska strony a w razie potrzeby je uzupełnić o uwagi strony.

Mediator powinien dbać o to ażeby osoba zabierająca głos trzymała się zasadniczego tematu i unikała złośliwych uwag pod adresem drugiej strony.

Aktywne słuchanie stron przez mediatora podkreśla wagę tego, co mówi każda ze stron.

Analizując punkt widzenia każdej ze stron należy mieć na         uwadze konieczność ujawnienie głębszych źródeł sporu oraz ukrytych potrzeb osobistych.

W trakcie tej fazy mediator powinien:

  • sporządzać staranne notatki.
  • unikać oceny stanowiska strony,
  • podsumować stanowisko zajmowane przez każdą ze stron i sprawdzić czy właściwie je zrozumiał,
  • dawać stronom przykład uprzejmego zachowania się: np. podziękować pierwszej stronie za to, co powiedziała i drugiej stronie za to, że nie przerywała,
  • poprosić drugą stronę o przedstawienie jej punktu widzenia unikając krytyki tego, co powiedział przedmówca.
  • powtarzać tę procedurę do chwili, aż uzna, że strony zgodziły się w kwestii dokładnego określenia istoty sporu, że sprawa jest jasna, a jej elementy zostały uporządkowane wedle ich znaczenia,
  • zorganizować oddzielne spotkanie z każdą ze stron,
  • zaproponować przerwę, która pozwoli na uzupełnienie informacji i rozładowanie emocji.

Faza integracji

Celem tej fazy jest przejście od formułowania problemu i koncentrowania się na przeszłości do myślenia o przyszłości i do poszukiwania możliwości rozwiązania problemu. W tym celu mediator powinien pomagać obu stronom w poszukiwaniu alternatywnych sposobów rozwiązania problemu, nie zaś koncentrować się na jednym z nich.

W trakcie tej fazy mediator powinien:

  • Poprosić każdą ze stron o sporządzenie listy możliwych sposobów rozwiązania problemu (zwykle udaje się to lepiej, jeżeli odbywa się to nie w obecności drugiej strony).
  • Zapytać każdą ze stron, które z możliwych rozwiązań wydaje się jej najwłaściwsze (strona dobrowolnie może uzasadnić dlaczego uznaje dane rozwiązanie za najwłaściwsze).
  • Podsumować każdą z opcji i upewnić się, że je dobrze rozumie.
  • Zanim strony zaczną kwestionować rozwiązania, zaproponowane przez przeciwnika, należy zachęcić je do poszukiwania następnych rozwiązań. Należy starać się aby każda ze stron koncentrowała się na przyszłych korzyściach, nie zaś na myśleniu o już sformułowanym problemie.
  • W odpowiednim momencie, gdy strony już wskazały na wszystkie dostępne ich zdaniem sposoby rozwiązania problemu, należy poprosić każdą z nich o wskazanie rozwiązania najwłaściwszego. W tym momencie można również w sposób kuszący wskazać na takie rozwiązanie, które wydaje się najwłaściwsze. Odpowiednią techniką jest, w tym wypadku, stawianie pytań hipotetycznych typu, „Załóżmy na chwilę, że…”. Często lepsze wyniki przynosi sprawdzanie tych propozycji w czasie osobnych spotkań z każdą ze stron.
  • Zastanowić się, czy strony nie potrzebują pomocy mediatora w procesie poszukiwania możliwych rozwiązań problemu.
  • Jeśli proces mediacji utknie w martwym punkcie, a strony nie będą w stanie znaleźć zadowalającego rozwiązania mediator przerywa je i sugeruje poszukanie innego sposobu rozstrzygnięcia sporu: np. arbitrażu lub kontynuację procesu.

Faza porozumienia

W trakcie tej fazy mediator powinien:

  • Poprosić każdą ze stron o przedstawienie wybranego przez nią rozwiązania, najlepiej zaspokajającego potrzeby obu stron.
  • Sprawdzić realizm proponowanego rozwiązania, biorąc pod uwagę stanowisko drugiej strony (również w kontekście ew. postępowania egzekucyjnego).
  • Podsumować propozycję i skłonić obie strony do jej ostatecznego zaakceptowania.
  • Przeanalizować i uzgodnić ze stronami procedurę realizacji osiągniętego porozumienia, nie zapominając o ustaleniu odpowiednich terminów.
  • Jeśli to potrzebne, przedyskutować ze stronami potrzebę ustalenia procedury rozwiązywania sporów w przyszłości.

Autor: Marcin Budziak

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Scroll to Top
zadzwoń